galbin, nazwa monety (dukata niby) w 17. wieku, z rumuńskiego.
galer, przestarzałe, ‘kapelusz’, z włos. galero; łac. galerus tłumaczą w 15. wieku przez kłobuk lub przełbicę.
galerja obrazów i w teatrze, galaria u nas roku 1607, ‘przechodnik’, z franc. i włos. galleria, ‘ganek kryty’, z grec.; różne zupełnie od wymienionej pod galarem galery (i galernika, ‘skazanego na galery’).
galeta, gieleta, ‘skopek’, wraz z innem słownictwem pasterskiem z rumuń. galeata, galeta, z łaciń. galleta, nieznanego pochodzenia, co i do niem. Gellete, Gelte przeszło; czy z niego gieleta?, bo i Litwa i Prusy pożyczyły swe gelda (w zagadce u Łasickiego niby mitologicznej 1566 r.) i galdo, dla ‘dzieży’, ‘koryta’, z niem.
galić, przestarzałe, już w 16. w. najczęściej przy grze w piłkę stosowane, »jako galą (‘służą’), tako biją«; pierwotnie ogółem: ‘służyć komu’ (nagalec, ‘pomocnik’, ‘parobek’, jeszcze w r. 1428), a więc i ‘sprzyjać komu’: »bratu galąc«, »na stronę Polaków galisz«, »na obie strony gali«, aż wkońcu i »na zgubę gali«. Prasłowiańskie to, już w psałterzu Cyrylowym tłumaczy ‘skakać’, a stąd na oznakę wesołości, okrzyku przechodzi, rus. nagalit’, o ‘przyśpiewie przy pracy’, małorus. hałyty, ‘napędzać’, zahałom, ‘ogólnie’, czes. haliti se, ‘śmiać się głośno’, u nas narzeczowo gałuch, ‘hałas’, gałować, ‘krzyczeć’ (kaszubskie), zagałuszyć, ‘zakrzyczeć’. Jest i całkiem odmienne gał, ‘czarny’, nam zupełnie obce, ależ Galicja przezwana od Halicza, a to nazwa zboru gałek (‘kawek’), i trzy gałki (‘kawki’) zdobiły herb Galicji.
galoty, ‘spodnie’, czes. kalhoty, galiatów (2. przyp. l. mnog.) w Albertusie r. 1590; u Czechów dawniej i gali(h)oty i pod., z romańskiego, ale nie z franc. culotte, raczej z włos. calze, calzoni, ‘spodnie’.
gała, dziś wyłącznie gałka (gała uchodzi za zgrubiałość, por. »wytrzeszczył gały«, ‘ślepie’), gałeczka, gałki przy głosowaniu (białe i czarne), gałuszka, a we Lwowie i z ruska hałuszki (potrawa); ‘główka laski’, ‘narośl’; z niem. Galle, ‘gałka, guz’, a to z włos. i łac. galla, ‘dębianka’ (p. galas), ‘orzech’, ‘narośl’, ‘pęcherz’.
gałąź, gałązka; słowiańskie, ale niemal wyłącznie zachodnie (czes. haluz; obok niego tylko małorus. hałuź, czy nie odpolszczone?), z owem po g nieraz występującem a zamiast o, więc ga- zamiast go- (por. gaworzyć, gawiedź; rus. garazd), więc od goły (rus. golja, ‘pręt’); przyrostek -z po przymiotnikach nierzadki, np. *lubiez od luby (z inną samogłoską przed -z, co zwykłe). Jak gałąź zamiast gołąź, podobnie galiti zamiast goliti u innych Słowian, rus. progalit’, o ‘wyjaśnianiu się nieba’, progalina, ‘polana w lesie’, serb. zagaliti i razgaliti, ‘rozjaśniać się’; czes. zahaliti przybrało (nieporozumienie spowodował przyimek roz- w rozhaliti) znaczenie ‘zakrywania’, zahala, ‘pokrywa’. Pierwotne znaczenie ‘golizny’ tkwi w nazwie Hal (Podhale, podhalski), co u nas jeszcze w 16. w. Gołami się zwały; z Gół przylatuje Kmicie (r. 1584) ptactwo. Tak przybrało czes. haliti, ‘zakrywać’, znaczenie wręcz przeciwne od holiti.
gałgan, nazwa rośliny, z niem. Galgan(t), a to z łac. galanga; tylko u nas przeniesione dowolnie
