i 16. wieku. Cerk. gnězdo, czes. hnizdo, hnízditi.
gnić, gnicie, gnilec, ‘szkorbut’, gniłki i o ‘ruderach’, zgniły, zgnilizna, nadgniłość, wygnić; zgniłki, rok 1472 gniłki; prasłowiańskie; p. gnój, gniew. Tak samo u wszystkich Słowian: cerk. gniti, gniją, gnił, ‘leniwy’, u Serbów z wtórnem j, co nic nie znaczy, gnjiti, gnjiliti; czes. hníti.
gnida, ‘wesz’, prasłowo (u Serbów i gnjida, z stałem u nich niepierwotnem j), niem. Nisse, dawne hnitu, grec. konis (2. przyp. konidos), łac. lens, lendis, lit. glinda (łotew. gnida, pożyczka słow.?). Wywodzą je dalej z grec. knidē, ‘pokrzywa’ (i u nas gnidą rodzaj pokrzywy, ‘żagawkę’, przezywano), knidzō, ‘drapię’, lit. knisti, ‘ryć’, ale to niepewne.
gnieść, gniotę, częstotliwe gniatać z przyimkami, gniotek, ‘wyskrobek ciasta’, ale i, jak gnieciuch, ‘zmora gniotący śpiącego’; na- i od-gniotek. Prasłowo; u Serbów i i. z j wstawnem, gnjesti, cerk. gnetą, gnesti, ugnětati; brak w litew.; niem. kneten.
gniew, gniewać się, rozgniewać, gniewny i gniewliwy, gniewnik (w 15. i 16. wieku), ‘pobudzający mnie do gniewu’, ‘winowajca’. Prasłowo, w tem znaczeniu, przenośnem, od gni-ć; istotnie oznacza gniew (wyjątkowo) w cerkiewnem ‘gnój, zgniliznę’, a w załabskiem ‘gruczoły w mięsie, sadle’; -ie z oj. Częste w imionach: Zbygniew, Jarogniew, Gniewomir, Gniewosz, o ‘złości jadowitej dla pomsty wroga’.
gnój, gnoić, gnoisty, gnojek (pogardliwie o ‘chłopie’), gnojowisko, gnojownia, gnojówka, gnojnik; prasłowo, od gni-ć; w serb. znowu i z j, gnjoj; znaczenie pierwotne: ‘ropa’ (»rana się gnoi«), gniew to ‘ropienie, jątrzenie umysłu’; i: oj stała wymiana pniowa, por. lić: łój.
gnuśny, gnuśnieć, zgnuśniały, gnus, gnuśnik, gnusstwo (»albo lenistwo« r. 1449); u pisarzy z stron wschodnich (Smotrycki) albo na Litwie z i: gnius, gniusny (r. 1711 przestrzegał wyraźnie Wilnian przed takiem wymawianiem gramatyk-jezuita); i u Serbów i Czechów obie postaci (gnus- i gnjus-); ważniejsza oboczność w cerk. i bułg. postaci z ą; gnąs, gnąszati sę, ‘brzydzić się’, gnŭs; w rus. gnus oznacza i ‘robactwo’, ‘gnidy’; jest zaś i cerk. gnĭs, gnes, o ‘brudzie’, albo o ‘występku niecnym’; więc pierwotne gnęs-, gnąs-, przyrostkiem -s (z poprzedzającą nosówką) urobione do gni- w gnida(?).
gnyk, gnik (narzeczowe), gnykowy, ‘kość gardłowa’, z niem. Genick, ‘kark’, por. Nacken.
god, ‘czas’, ‘pora’; podobne wyrazy przenoszą się na oznaczanie albo świąt, uroczystości, albo pory roku; gody, ‘Boże Narodzenie i dnie od B. N. aż do Trzech Króli’; »od gód do gód« najmywano czeladź; »gody weselne« (w Kanie galilejskiej); godować i godowanie, stałe w biblji o ‘ucztowaniu’, godownik, ‘biesiadnik’, »dom godowny« i »szata godowa«, »godne święta« (‘Boże Narodzenie’), godnik (‘grudzień’, dla tych świąt, u Kaszubów i Łużyczan). U innych Słowian (na Rusi) god ‘rok’, lub ogółem ‘czas’ (cerkiewne, czeskie), i (jak nasze wczas) ‘pora dogodna’, czes. w hod, ‘stosownie’, ‘właśnie’, serb. u god, ‘właśnie’; albo służy uogólnianiu (jak nasze -kolwiek), tak na całym Bałkanie: bułg. gdegode, ‘gdziekolwiek’,
