Jinowrocław, tłumaczone Junior Vladislavia; urobienia: junoch i junosza (jak panosza), ‘młodzieniec’, częste w 15. w., junoszka, w psałterzu; juniec i juńczyk, ‘byczek’: »średniego wołu, t. j. juńca«, r. 1449. Prasłowo; cerk. jun, ‘młody’, i owe urobienia; rus. junyj; lit. jaunas, ‘młody’ (książę Jawnuta), ind. juwan-, w drugim przypadku jūnas, tak samo awest.; łac. juvenis, junior, niem. jung. Postać słowiańska i litewska nieco się wyróżnia swojem au = u; nasz juniec = lit. jaunikis, ‘młode’, i ‘pan młody’.
jupa, jupka i jubka (!), jak w rus. jubka, ‘spódnica’, na całym zresztą Zachodzie o ‘kaftanie’, choćby żydowskim (jupica), z niem. joppe, juppe, co z romańsk., a to ze Wschodu (arabs. al-dżubbah, pers. dżubba, romań. włosk. giubba, franc. jupe); bezpośrednie pożyczki z romańskich języków p. żupica i żupan.
jur, jurzyć się, ‘zapalać się’ (»bo się o to bardzo jurzył«, ‘gniewał’, Szczodrkowic r. 1549, »smok z tego rozjurzenia«), jurny, jurność, Mrowiński 1561 r., »czasu jurności« (‘podczas rui’); częste na Rusi: jurkij, ‘zwinny’, jur, ‘wir’, jurit’, ‘spieszyć się’; serb. juriti, ‘gonić’; bułg. jurwam se, ‘nacieram’. Łączą z łotew. auret, ‘szczuć’, aure, ‘trąba’, auribas, ‘ruja wilków’. U Mączyńskiego 1564 roku jeszcze jurzny, jurznie, zamiast jurny; jurzyć się, ‘srożyć się’, Zabłocki.
jurgielt, jurgieltnik, z niem. Jahrgeld; inaczej niż jarmark: oba z pierwotnego jor-, co w jurgielt »zgrubiało« w jur-.
jutro, właściwie ‘rano’, jutrzenka, jutrznia (‘ranne nabożeństwo’, ‘matutina’), »gwiazda jutrzenna«, »obiaty jutrznej«, ‘sacrificii matutini’, biblja, gdzie stale jutro, z jutra (co u Leopolity już: »rano«, »zaranie«), np.: »wstaw z jutra«, «był z jutra rano wstał« (‘mature surrexit’), »było rano za jutra«, »aż do zajutrka« (»aż do zarania«, Leopolita), »od strzodze(!) jutrznej aż do nocy«, psałterz, »w skończaniu jutra i wieczoru«, psałterz puławski. Ale jak niem. Morgen przybiera jutro już w prasłowiańskiem i znaczenie ‘następnego dnia’: nazajutrz, jutrzejszy, i już w biblji znaczy za jutra i z jutra ‘jutro’ (‘cras’), »za jutra a pozajutrzu« (»jutro i pojutrze«, Leopolita), »za jutrzejszego dnia« (jutro, Leopol.); w dawnej polszczyźnie, jak w cerk., w liczbie mnogiej: »dał rok na jutrza nowego lata«, »dajał na jutrza kiedy mu woły pojął«. Dojutrek, dojutrkować, jutrać, ‘odkładać do jutra’. Przez cały 15. i 16. wiek przewijają się luźne postaci z s: »czasu justrzejszego«, justrzenka, jak i w cerk. za ustra, bułg. macedoń. zastra, ‘jutro’, — dowód, że prasłowiańska postać była *ustro, gdzie choć t trybem stałym słowiańskim dopiero wsunięte (z *us-ro), s mimo to wkońcu (ale już w dobie prasłowiańskiej) wytrącono. Prasłowo i w formie jutro; na Rusi zwykłym trybem utro (por. zawtrak, ‘śniadanie’). Jutrzyna w znaczeniu ‘morgu ziemi’ tłumaczy dosłownie niem. Morgen, u Mączyńskiego 1564 i i. Słowiańskie utro z ustro jest lit. auszra, ‘jutrzenka’, auszti, ‘dnieć’ (t. j. stare uścić się, p., ‘błyszczeć’), łotew. austrums, ‘wschód’, ind. (z inną samogłoską) usra-, ‘ranny’, usrā, ‘poranek’, uczczhati, awest. usaiti, ‘zajaśni’, grec. aurion, ‘jutro’, (ēōs z *āusōs (ind. z inną samogłoską uszās, awest. ūszā), łac. aurōra
