Strona:PL Aleksander Brückner-Słownik etymologiczny języka polskiego 251.jpeg

Ta strona została skorygowana.

twinów czasownik szleti i szlyti, ‘opierać się’, szłaitas, ‘ukos góry’, szłajes, ‘sanki’, szlite, ‘drabina’; obok sz- są formy i z k-, jak w słowiańskiem, atszłajmas i atszlejnis, ‘przybudówka’, obok atkłaimas, kłajmas, ‘stodoła’. Kletka u nas w 17. wieku i dla ‘więzienia, tarasu’. Por. chlew.

klej, klij, kleić, kliić, kleik, kliik; klejowy, klejowaty, klejki, klejkość, klejonka; na-, przy-, odklejać; ogólne słowiańskie z k jest tylko odmianką pierwotnego glej, ‘ił, glina’, grec. gliā, gloios, ‘klej’ i ‘maź’, niem. klei (ależ nie z niego klej poszedł!), ang. clay, o ‘glinie’, p. glina. Tu należy, zdaje się, i klejma, klejm, ‘cecha bartnicza‘; czy nie z rus. klejmo, ‘piętno’?, co mylnie z niemieckiego wywodzą.

klejnot, w wieku 15. (biblja) i w 16. (u Reja i innych) bez j: klenot, jak w czeskiem i łacinie średniowiecznej, clenodium, z niem. Kleinot (od klein, ‘ozdobny’), ‘herb’; klejnotnik, ‘rycerz własnego herbu’, w przeciwieństwie do włodyki; ‘pieczątka’, ‘kamień drogocenny, perła’, ‘ozdoba’, jak w niem., bo klein (ang. clean, ‘czysty’) znaczyło wszystko ‘ładne, zgrabne, czyste, ozdobne’, zanim na ‘małe’ zeszło.

klekot, klekotać, klektać (bociany klekocą, stąd ich nazwa żartobliwa klabocian, z klebocian); klekotka, ‘kołatka’, klekotliwy; rozklekotany (fortepian); klekotki (zwonek, łuszcz, wszystko u Stanka, r. 1472, dla ‘rhinantus’, z powodu szelestu zeschłych kielichów kwiatowych); są i oboczne glekotać i glegotać, rus. klegota, klegtati, o orle, cerk. klczet, ‘szczękanie zębami’, klecztati, ‘szczękać’; należy do dźwiękonaśladowczych; lit. klegeti, klageti, o ‘śmiechu’, ‘kwokaniu’, łac. clango i glocio, niem. hlahhan, lachen. Por. kłokocina.

kleń i klepień, nazwy ryb, ‘squalius’ i ‘thymallus’, których wywód niepewny, bo starsze źródło (Stanko 1472 r.) pisze je kleć(!) i lipień (tak i inne); kleń mogło powstać z *klep-ń i nie różniłoby się w takim razie od klepienia (jeśli ta forma poprawna); kleniów zna i Bielawski r. 1595; nazwa to ogólna słowiańska, od grubej, ‘sklepionej’ głowy, dubielowej niby(?).

klepać, ‘uderzać’, ‘pobijać’, »klepać biedę«, »klepać pacierze« (stąd klepki, ‘mniszki’, w 16. w.); klepacz i klepak (o monecie, placku); klepisko, ‘boisko w gumnie’; klepka, ‘deszczułka’, »piąta klepka w głowie«, mieszane z klapką; klepadło, ‘kołatka’; oklepany; »na oklep« (o jeździe wierzchem bez siodła); sklep, sklepiony, sklepienie — później nabrał sklep, co tylko ‘sklepienie’ znaczył, wedle niem. Gewölbe, znaczenia ‘kramu’, ‘składu’ (u Czechów dziś ‘piwnicę’ znaczy); sklepowa, ‘sprzedająca w sklepie’. W dawnym języku (np. w Liber beneficiorum Łaskiego z r. 1510) klep o ‘sieci rybnej’, ‘minor tractura’; przytaczają i klepa(?). Uważają za dźwiękonaśladowcze, por. niem. klappen. Klepaczami nazywano wręcz ‘monetę fałszywą’, »co je robią w lesie złoczyńcy«, »(w naszej szlachcie) napoły by było takiego klepadła«, Potocki. Por. kłopot. Tu należy, z wymianą , ie, klępa, pogardliwa raczej nazwa ‘krowy (starej)’ i ‘kobiety’, pisane i klempa; u myśliwych ‘samica łosia’, prus. klente, ‘krówsko’(?).

Kleparz, przedmieście krakowskie, w 17 wieku o ‘targu na bydło