kłoda, dawniej i ‘miara’ (zbożowa i piwna), ‘fasa, beczka’; pierwotnie ‘kloc drzewa bez gałęzi od ziemi, śniat, wydrążony lub łupany na dwoje’; w takiej kłodzie czyniono otwory, a w nich przymykano jeńców czy przestępców, »wsadzano do kłody«, stąd kłodnik ‘więzień’, w kazaniach świętokrzyskich; dla podobnego przymykania nazywano i kłódkę żelazną u drzwi lub skrzyni, złożoną ze dwu części a kluczem otwieraną. Pień skel-, ‘łupać’, z głoską o; pierwotne *kołda, zachowane jeszcze bez przestawki (niemal jedyny wypadek, przynajmniej u nas) w nazwie Kołdrąb zam. Kłodrąb (częsta to nazwa, czes. Kladruby, rus. Kołodruby), zresztą przestawione w kłoda (rus. kołoda, i o kartach; czes. kláda). Kłótkę i kłóteczkę piszą tak, mylnie, z t już słowniczki średniowieczne (poznański i inne); »kłótkami mrówczanemi« nazywano »jaja mrówcze« (Cygański 1584 r.), ależ on pisze je przez t: »kłotek mrówczanych«, więc nie od kłody to, lecz od kłoty, ‘mrowiska’, por. małorus. kołoteń, ‘żur’. Urobienia z d i w litewskiem.
kłokocina, ‘staphylea’, i kłokoczyna, kłokoczka, kłokotka, ‘pistacia’, nazwane od klekotu nasienia w pęcherzu; i u innych Słowian miesza się cz (od k) z ć, t, np. czes. klokocz, bułg. kłokoczika; por. niem. Klappernuss dla tej samej rośliny. P. klekot.
kłomia, kłomla, ‘sieć rybacka’, i kłonia (już w 17. wieku), od pnia klem-, p. kłam.
kłon we złożeniach: ukłon, pokłon; kłonić się, częstotliwe kłaniać się, dawniej (na Litwie do dziś) tylko kłaniam; ukłonić się, nakłonić, skłaniać się, skłonny, skłonność; kłonica, ‘drążek u wozu’; od klen- w klęczeć (p.), lit. kłanas, kłonis, ‘niskie miejsce, zapadlina na roli’, ‘kałuża’.
kłopot, kłopotać się, zakłopotany, dziś o ‘trosce, biedzie’, pierwotnie od klepania przezwane; cerk. kłopot, ‘wrzask’, kłop we złożeniach: zakłop, pokłop, o ‘drzwiach’ i ‘zamku’, zakłopiti, ‘zamknąć’, kłopca, ‘sidło’; podobnie u Czechów, klopot, i ‘war’, ‘spiech’, »kłopiti hrnec«, ‘przewrócić garniec’, klopec, ‘sidło’; »Śmierć się wije u płotu, szukajęcy kłopotu«, t. j. ‘drzwi, otworu’; kłopić się, ‘pędzić’. Mienia się u innych Słowian i z chł-, chłopot, bo pień był sklep-.
kłos, kłosek, kłosiany, kłosić i kłosować (się), kłosowy, kłosisty; z przyrostkiem -s (por. głos) od kol-, ‘kolę’, czy od kol-, ‘biję, obijam’; od kłos pochodzi dawne kłosać (por. czes. klosowati), »cepami kłosić«, rok 1590, »trzeba penami (‘karami’) wskłosać oficjarze (‘urzędników’)«, Księga Chamów; kłosie zbiorowe, jak snopie, liście; pokłosie.
kłus, kłusać (kłuszę, rozkaźnik: kłusz), kłusować, kłusak; chód koński, ‘trucht, trab’; pisane w 16. w. i przez o, tak, że powyżej przytoczone wskłosać może tyle co niem. »auf den Trab bringen«, tu, a nie pod kłos, należy (niby ‘podpędzić’). Na Bałkanie i dla kłusa to samo miękkie u, co i dla klusięcia (p.), serb. kljusac, ‘kłusak’, kljusawac, ‘koń lekko potykający się’, co mimowoli na ów wywód kłus z *kłups- (p. klupić, ‘chylić się’) naprowadza. Nowsze jest kłusować, ‘bezprawnie polować’, kłusownik, ‘rabszyc’, kłusownictwo, od kłusania, ‘wałęsania się’.
