Strona:PL Aleksander Brückner-Słownik etymologiczny języka polskiego 298.jpeg

Ta strona została skorygowana.

wala mają inni Słowianie kowacza i kowarza, Lit. Kowno z kaunis, ‘walka’.

kudła, przeważnie tylko l. mnoga: kudły; kudłać i kudłacić, kudłaty, kudłek; na Rusi rodz. nijakiego, kudło; forma oboczna z u do kędziory (p.).

kufa, ‘beczka’, kufel, kufelek, ‘kubek’, z niem. Kufe, zdrobniałego Küfel, Kuffel, a to z łac. cōpa, cūpa; obok kufla mieliśmy w 16. wieku i kofliki, kufliki, np. u Reja, pisane z o i u.

kufer, kuferek, z niem. (Kuffer) Koffer z franc. coffre (i coffin, z grec. łac. nazwy ‘kosza’, cophinus).

kuglować, ‘swawolić, błaznować’, kuglarz, 'błazen, pajac’, ‘sztukmistrz’, kugle, ‘figle’, u Czechów dziś kejklirz, kejklowati, dawniej kauklerz, z niem. gaukeln i Gaukler, dawne gougolen, goukelen, co zestawiano z łac. joculari, o wszelakim »igrcu«.

Kujawy, nazwa dzielnicy wielkopolskiej, Kujawiak (i taniec pewien); jak Bielawy; ‘wydma piaszczysta’, od kui, ‘wichru’, cerk. kujati, ‘mruczeć’; jest i chujawa, chaja, o ‘zawierusze’, więc pień z sk- (?).

kujon, kujan, ‘kanalja’, ‘niedołęga’, wyzwisko od 16. wieku znane, jak i kulfan, kulfon; — pierwsze z czeskiego kujon z niem., z franc. coyon, jeśli nie z włos. coglione, o ‘niedołędze’ (od łac. coleus); ludowe kunirować z niem. kujonieren, o ‘lżeniu’; drugie oznacza i ‘dukat nie pełnej wagi, oberznięty’; kulifaj i kuliferda są wyzwiska czeskie.

kukać, kukawka, kukułka, kukułczy, ogólnie europejskie, dźwiękonaśladowcze, od głosu ptaka, jak np. kukurykać od głosu koguciego; przykłady z innych języków słowiańskich, z niem., franc., pomijam; lit. kaukti, ‘wyć’, serb. kukati, ‘biadać’, starorus. kykati, ‘krzyczeć’.

kukła, ‘lalka’, z rus. (kukolnik, ‘wyrabiający marjonetki’; imię literata niegdyś i cenzora wileńskiego), z nowogrec. kukla (co i do Turków przeszło), z pnia romańskiego koka, ‘jajo’, ‘zabawka dziecięca’.

kukła, kukiełka, ‘kołacz, strucla’, kuklik, już w 15. wieku ogólne; przeniesione od nazwy ubioru, kukła, ‘kapica na głowę’ (u zakonników i kobiet), z łac. cucullus i cuculla, ‘kapuca’ (co wywodzą z celtyckiego), wprost, nie dopiero przez Niemców (kugele, gugele); cerk. kukol z grec. kukullion (z łac.), ‘kapuca’; Czesi mają je do dziś tylko w znaczeniu ‘kapucy’ i przenieśli na ‘szczyt’ (np. dachu).

kukłać, ‘uciskać, trapić’, pokukłać kogo, od poprzedniego (o ‘splocie’ pierwotnie).

kukrachty, ‘potrawa i zaprawa kuchenna’, znana w 16. i 17. wieku, z niem. Küchenkraut, Kuchnkrait, węg. kukrejt, w r. 1527.

kukrzysko, ‘ognisko’, ‘siedlisko’, ‘śmiecisko’, od kuchra, chuchra.

kuks, kuksać, kuksnąć, kuksaniec, prasłow. nazwa ‘pięści’ i ‘uderzenia pięścią’, w starorus. o ‘przesądach zabobonnych’ używane.

kukurudza, roślina amerykańska, wcześnie na Wschodzie, szczególniej w krajach naddunajskich, uprawiana; nazwa (powtarzająca się w węg., rumuń., tur.) pochodzi może z narzeczy południowych słowiańskich, i dałaby się zestawić z podobnemi naszemi: kokorycz, kokornak, o roślinach uwłosionych.

kul, ‘snop słomy’, ‘wiązka siana’, ‘wór’, na połaci wschodniej, z rus.