awest. mazga-, ‘szpik’ i ‘mózg’, niem. Mark, ‘szpik’. U wszystkich Słowian tak samo: serb. mozak, czes. mozek, itd.
mozoł, mozoła, mozolić się, mozolisty; prasłowo; u innych Słowian oznacza jeszcze to ‘nagnioty’ (i na ręce), to ‘blizny’ i ‘wrzody’, to (w cerk.) i ‘witkę’; to znaczenie łączy je z lit. mazgas, ‘supeł’, ‘pączek na drzewie’, z wokalizacją e: mezgiu, megzti, ‘wiązać supełki, robić pończochy’; niem. stare masca, dziś Masche. Słowo przybiera wszelakie postaci: rus. (narzeczowe) mozgol, u nas modzel, o ‘nagniotach na ręce’, modzelowaty; z i zg, zd, dz, mieniają się nieraz.
moździerz, z niem. Mörser z łac. mortarium; w 16. wieku były i postaci nieco odmienne, możdżerz itp., nawet mozgierz, r. 1500.
możdżeń, ‘kołek’; ‘tybel’; do mozoł; jest i u innych Słowian.
mrok, mroczyć, zamroczyć, mroczny, mrokomie, ‘o zmierzchu’, »mrokowa ćma« w biblji; z *mork-; rus. ob-morok, ‘omdlenie’, cerk. mrak, ‘ćma’, czes. mrak i mráka, ‘ciemna chmura’, znane i u nas; p. mierzch (ch zamiast k i w moskiewskiem narzeczowem, zdwojonem, maramorochi, »pod maramorochom zimy«, A. Biełyj, Pierwoje Swidanje 1921, str. 32); wokalizacja o, jak w lit. man akys apmarko, ‘ściemniało mi przed oczyma’; wokalizacja e w rus. miereszczit sia, ‘zjawia się, migoce’.
mrowie, mrowisko, zresztą tylko zdrobniałe mrówka (mrówczy, mrówczany) i mrówca (Kmita 1587 r.; narzeczowe mrocki z *mrówczki); na Rusi do prawidłowego murawiej, z *morowjej (cerk. mrawij), dorobiono muraszka, co i do nas przyszło. Prasłowo (na Litwie zaginęło); awest. maoiri- (z marvi), iryj. moirb, niem. Miere, w innych językach z przestawką, łac. formīca, ind. wamrī-. Serb. bułg. słowień. mraw(a), czes. mrawenec (z końcówką jak rus. ptieniec, ‘ptak’).
mróz, mrozić, przymrozki, mroźny, odmrozić; mrozowaty (o maści końskiej); prasłowiańskie (rus. moroz, cerk. mraz; na Bałkanie przeniesione i na stan umysłu: omraza, ‘obrzydłość, nienawiść’, u nas tylko z półgłoską w obmierzły, mierziączka), z wokalizacją o, obok półgłoskowej w m(i)arznąć (i mierzić, p.) z mĭrz.
mrugać, mrugnąć, powstało przestawką z mŭrg-, rus. morgat’ i murgat’; lit. mirgēti, ‘błyszczeć, migać przed oczami’, z wokalizacja a (o): margas, ‘pstry’, z półgłoskową: murgai, ‘widma’: nord. myrkr, ‘ciemny’, miorkue, ‘ciemność’, od wokalizacji e. Z tym pniem można łączyć wszelakie słowa czeskie, słowieńskie, ruskie o ‘drobnym deszczu, śniegu’, o ‘gęstem’ (czes. mrholiti = słowień. mrgolēti, ‘roić, mrowić się’), przyczem i ch zamiast g (por. u nas ch zamiast k w mierzch), rus. moroch, o ‘deszczu’, słowień. mrszeti, o ‘śniegu’. U nas narzeczowo i mrygać; mrużek, nazwa zabawy.
mruk, mruczeć, mrukliwy, pomruk, mruknąć, to samo co markotny, merkot, bo pierwotne mŭrk- daje i mark- i murk-, z przestawką mruk- (por. bruczeć i burczeć obok barkotać); tak samo rus. murczat’, cerk. mrkati, o ‘beku kóz, owiec’, czes. mrkotati, o ‘niewyraźnej mowie’.
mrzeć, umrzeć, przestawione z *mier-ć, w dalszej odmianie z półgłoską: mrę, zemrę, marł, zmarł; martwy; martwić, jeszcze w 15. w. ‘uśmiercać, zabijać’, ale od 16. wieku
