tłumaczy i ‘kołdrę’ i ‘kurtynę’; prasłowiańskie; wszędzie tak samo (od opinania, jak spona od spinania), cerk. opona; p. piąć; miejscami (u Serbów np.) znaczy tylko: ‘błona’.
opukały, opukałość, ‘tłusty’, właściwie ‘pękaty’, oboczna postać do pęk (p.).
orać, orka, orzba (Potocki), oracz, z licznemi złożeniami: oborać, wyorać, wzorać (wzór, o ‘wzoranem polu’), przeorać, i w częstotliwych: wyorywać itd.; powtarza się we wszystkich europejskich językach: łac. aro, ‘orzę’, aratrum, ‘pług’, grec. aroō, arotron; lit. arti, arkłas, ‘pług’, arklys, ‘koń’, artojis, ‘oracz’, prus. artojis; goc. arjan. P. rola, radło, rataj (przestawione z *orlija, *ardło, *artaj). U wszystkich Słowian tak samo: cerk. orati, orją, itd.
orbora, a ze zwykłem rozpodobnieniem dwu r: olbora; z niem. orbor, urbor, ‘czynsz’ (z czego łac. urbarium, ‘spis czynszów’), ograniczone u nas do górnictwa: »olborę olkuską«, ‘dziesiąte niecki kruszcu’, oddawano do skarbu; niem. słowo od ber-, ‘nosić’.
orcel, orkel, »orclowe (orklowe) kamienie«, ‘nieciosane, łamane z gór’; wywodzą z niem. Ortziegel; to ort-powtarza się istotnie w słowie orczyk, ‘drążek dla postronków u woza’, z niem. Ortscheit (»orczykowym szkapą«, »w orczyku woźniczym«), a dalej w nazwie ‘drobnej monety’, ort (p.).
orda, z przydechem horda, ordyniec, ‘Tatarzyn’, ordynka, ‘szabla tatarska’, z tatar. ordu, ‘wojsko’, przez Ruś; przez niem. Horde przeszło i do całej Europy.
ordynek, dawniej ordunk i ordnunk, ‘porządek, szyk’, ‘następstwo’, rozpodobnione z niem. Ordnung od ordnen, z łac. ordo (skąd i ordynować, ordynarny, ordynacja, ordynat), co poszło od słownictwa tkackiego (o ‘osnowie’); por. ornat.
orędzie, ‘oznajmienie, wieść, poselstwo’, orędować, ‘wyprawiać orędzie’, orędownik, ‘pośrednik’; prasłowiańska pożyczka z niem., dawne arunti, aranti, ‘poselstwo’, arant, ‘mandat’, starosaskie arundjan, ‘wyprawiać’; u innych Słowian, u Rusi, Serbów i t. d., orudje, ‘instrument’, dawniej ‘rzecz, sprawa’, czes. orudi, ‘broń’, ale orodowati, ‘wstawiać się’.
oręż, dawniej zbiorowe rodzaju nijakiego: oręże; tłumaczy i ‘sprzęt’ wszelaki; oręża jeszcze u Potockiego; orężny; prasłowiańskie; u innych Słowian i bez o-, rus. rużjo, ‘gwer’; pień więc ręg-, dalej nieznany; czes. orużi, ‘broń’, serb. orużje; p. narężyć.
organy, z łac. organum (z grec. organon, ‘narzędzie’, do ergon, ‘czyn’); dziś w liczbie pojedynczej i o ‘głosie’ (w podwójnem znaczeniu: właściwem i przenośnem, o ‘publicystyce’).
orkisz, zboże, ‘triticum’, od r. 1472; z tur. urkusz, ‘dziki jęczmień’.
Ormianie, ormiański; ale kraj Armenja, łacińskie; więc taż różnica co między duński a Danja: jedno ludowe, drugie uczone, łacińskie. Nazwa samym Ormianom obca, od czasów Darjusza znana.
ornaf, ‘rogalek’, ogólne w 15. wieku (u Stanka, w słowniczku poznańskim 1500 r.), z niem. Hornaffe (to samo); u Stanka także rogliczek, czes. rohlicz.
ornat, wyłącznie o ‘ubiorze księżym’, z łac. ornatus, ‘ozdobny’, ornare, od ordo, ‘porządek’, p. ordynek.
ort, urt, orcik, moneta, najliczniej za Zygmunta III obiegająca,
