staci *papr- istnieje prpr-, cerk. prprica, ‘cyga’, starorus. porplica, bułg. bez r: pŭprica, a w serb. prpuszkati se, o ‘kurach paprzących się’, prposzka i prpa (o ‘perzeniu’), prpor, o ‘tarciu ryb’ (prporiti se), prposza, prposziti se, prposzan, o ‘wścibskim’; więc niby paprać z *parprać (por. z babrać serb. brbljati, ‘paplać’). Jak u nas, tak samo u Czechów paprati i babrati; Węgrzy swoje babral od nich (nie od nas) wzięli. Tu i nasze parple.
paproć, paprotka (Stanko r. 1472 nazywa ‘aspidium’ paproć, ‘polypodium’ paprotka), paprotczany i paprociowy; narzeczowe paparć (z nieprzestawioną płynną, jak karwa); prasłowiańskie; pierwotne *paportĭ (rus. paporot’, słowień. paprat i praprot, czes. kaprad obok paprad); lit. papartis. Powstało (niezupełnem) zdwojeniem pnia (po-port), powtarzającego się w nazwie pióra; bez zdwojenia niem. Farn, Farnkraut, ‘paproć’, ind. parna-, awest. parena-, ‘skrzydło’ (i ‘pióro’).
papucie, papucze, ‘pantofle’; europejskie, z tur. papudż, ‘patynki’, serb. czes. papucz, itd.; są u nas i papcie, upodobnione do kapcie (p.).
papuga, papuży; słowo europejskie, ze Wschodu (arab. babbaghā), hiszp. papagajo (niem. Papagei), włos. papagallo; u nas już w 15. w. zapisane; cerk. papug, rus. papugaj (nowogrec. papagas), czes. papuch, papouszek, serb. papiga.
par, para, parowy, parowiec, parować, parny, parność, parzyć; oparzyć i inne złożenia; »parzę dla psów się zaparza«; parą nazywa się i »dusza zwierzęcia«, psia para to samo co ‘psia dusza’ (i u innych Słowian); opary, ‘mgły’, oparzeliska i o ‘ziemi oparzystej, t. j. nigdy nie marznącej’; prasłowiańskie; niema w lit., bo prus. pore pożyczka z naszej pary. Pień per-, p. przeć.
para, parka, parzyć i parować, nieparzysty; u Czechów i na Bałkanie rodzaju męskiego: par, na Rusi para, bo od nas ją wzięli; z niem. Paar, z łac. pār.
parać się czem, ‘trudnić, bawić się’; przestarzałe, ogólne u Reja i i.; p. pora.
parada, paradny, paradować, nowa pożyczka z franc. parade od parer, łac. parare, ‘przygotowywać’, ‘ozdabiać’.
parafja, ze zwykłą wymianą f z ch i chw, dawniej poprawne parachja (parachwia), ‘gmina kościelna’; parafjańszczyzna itd.; z łac. parochia z grec. paroikia, ‘obchód, obwód’ (u nas paroch o ‘grecko-katolickim proboszczu’); z tego i niem. Pfarrei, Pfarrer, cośmy już w 15. w. przejęli: fara, fararz (do dziś po narzeczach, szczególniej na Śląsku; fara sama i dziś w użyciu powszechnem, jak na całym Zachodzie słowiańskim).
paragonować, ogólne w 17. wieku o ‘ubieganiu się’, ‘zawodniczeniu z kim’: »pójdą w paragon ludzie z aniołami«, »niemaż paragonować z ludźmi o co«; bezpośrednio z włos. paragone, ‘porównanie, próba’, paragonare, ‘mierzyć się z kim’ (z grec.).
paraliż, od 15. wieku (już w Stanka 1472 r.), poprzez łacinę z grec. paralysis, ‘rozstrój’, od tegoż pnia co i ana-liza itp.; w ustach ludowych postać coraz odmienna, paralusz, palarusz itd. Z licznych złożeń z grec. para-: paragraf, ‘co dopisane’, ‘znak przed nowym ustępem’, a potem sam ‘ustęp, artykuł’.
parasol, parasolka, dawniej i ombrela lub umbrela, umbrelka, z włos.
