plagjat, ‘kradzież (literacka)’, z łac. plagiatus, plagium.
plagować, p. pielęgnować.
plakat, z franc. placard, od plaquer, plaque, z niem. Platte.
plama, plamisty, plamić, wyłącznie polskie, nieznane innym Słowianom; słowo niestare; i dla ‘cętek na futrze, sierści’. Dawniej, w 16. wieku, stale plana (u Leopolity i i.), a to jest prasłowo: rus. pleń od plet’, o ‘butwieniu, gniciu’, lit. plēnys, prus. plejnis, o ‘żarzewiu’; por. pleśń (pod plesz). P. płowy.
plan, planować, z niem. Plan, a to z łac. planus, ‘rys’, franc. plan, ‘zarys’, planer; tu i włoskie piano, ‘równy, cichy, wolny’, z czego piano - forte i forte - piano, skąd nasz fortepian i nazwy: pianino, pianista.
plaski, plaszczyzna, plaskonogi, plaskać (»plaskać po gębie«, u Reja), plasnąć, ‘pacnąć’, plaskanka (np. sera), »plaskaty liść«; obok płaski (p.); to samo co plusk (p.) i pląs (p.). Por. plece.
plaskur, rus. praskura i proskura, ‘opłatek’, z grec. prosfora, ‘ofiara’, rozpodobnione jak zwykle; p. proskura. Podobnie drugie plaskur, p. praszczur (pod pra-).
plast(e)r, plastrować, z niem. Pflaster, a to z łac. emplastrum (Niemcy nieraz odrzucają nagłosowe zgłoski), z grec. em - plassō (od plassō i plastyka); są i wszelakie inne postaci u ludu, flaster, plazder, itd.
plata; platforma; platery, ‘naczynia stołowe wykładane’; z franc. i niem. Platte, plätten.
pląs, plęsy, pląsać; prasłowiańska nazwa pierwotnego tańca, od pląsania, t. j. ‘klaskania w ręce’ dziewcząt (do taktu, jak dziś jeszcze w »kole« serbskiem); Goci, co tylko taniec mieczowy, męski, znali, przejęli od Słowian swoje plinsjan, ‘tańczyć’; Litwie nazwa (i rzecz ?) obca, dawne plęszti jest podejrzane co do rodzimości. Pierwotne znaczenie jeszcze w biblji: »pląsząc rękama« (»klaskając«, Leopolita). Pień ten sam co i w plesk-, plēsk-; cerk. pleskati i plesnąti, ‘klaskać’, bułg. plesnica (‘plaśnięcie w twarz’), serb. pljeskati, pljesak, ‘klaśnięcie’, rus. pleskat’, ‘klaskać’ (i o wodzie, ruczaju); lit. pleszkēti, o ogniu (i o kipieniu), płaskoti; p. plaski, plusk.
plątać, plątanina, tyleż co platać (plat- i pląt- jak pach- i pąch-, stop- i stąp-). P. pleść.
pleban (ludowe i kleban, litew. klebonas), od tego samego łac. plebs, ‘gmin, pospólstwo’, od którego i plebej(usz) i plebiscyt.
plece, plecy, pleczysty; pierwotne plece, nijakie liczby pojedynczej (cerk. pleszte, z *plet-je); plecy liczba podwójna: »po swym plecu« mówi się tak samo jak w »w mym ręku«, »na swu plecu«, »z swoju plecu«, biblja; nijakie jeszcze w biblji, a liczba mnoga pleca i w 16. wieku. Litwa ma odpowiednik bez l: petys, ‘plecy’, od ‘szerokości’ (prus. petis, i ‘łopata’, grec. petannymi, ‘rozpościeram’, łac. patēre, ‘być otwartym’, patulus, ‘otwarty’, starosaskie fathmos, ‘otwarte ramiona’, niem. Faden, dawne fadam); ma natomiast odpowiedni czasownik, isz-plēsti, ‘rozpościerać’, przymiotnik (z inną wokalizacją) płatus, ‘szeroki’; ind. prathati, ‘rozpościera’, grec. platys, ‘szeroki’ (stąd i nazwa szerokolistnego drzewa, platan). P. plaski i płaski.
plech, plach, ‘blacha (u zbroi)’; »przedni plach... zadni kusz«, »te
