ale już w symbolu wiary w psałterzu mylne »opłecenie albo ciała przyjęcie«, ‘incarnatio’, t. j. ‘wcielenie’, cerk. wpłsztenije; chorwackie put (z *płt), rus. płot’, płoti; znaczenie: ‘ciało, skóra na niem, płeć’; u nas wyłącznie przeniesione na ‘rodzaj’, ‘genus’ (stąd dwupłciowy), czego inni Słowianie nie znają. Prasłowo; lit. płuta, ‘skórka chleba, połcia’. P. płynąć.
płet, płta (rus. płot, płota, staroczeskie płet’), o ‘tratwie i łodzi’: »kłodziny w jeden płet spoili«, »woda on płet niosła«; u Mączyńskiego »płetownik żeglarz, który płety puszcza«. Prasłowo, p. płynąć; łotew. pluts, ‘tratwa’, ind. pluta-, ‘płynący’, ‘omyty’, pluti-, ‘fala’, grec. plytos, ‘omyty’. Z słowackiego plt’ podhalskie pełć.
płetwa, dziś częściej mylne pletwa (u ryb), od plŭ-, p. płynąć; przyrostek -twa, więc zamiast *płtwa(?); u Czechów ploutew i plýtwa.
pło, tylko u Cygańskiego r. 1584: »(na czółnie) masz stać przy jakim ple albo przy trzcinie«, »dostaniesz trzcionków (ptak błotny) i na plech«; odmieniało się niegdyś: pło-, *plosa (jak słowo-, *słowiosa), jeszcze dawniej *plesie (jak *słowiesie), i stąd ploso lub pleso zastąpiły pierwotny mianownik pło, który i dalej odmieniano: pło, pła (jak słowo, słowa). Pło, pleso, ploso, nazwa ‘wolnej przestrzeni wodnej’ (jeziora i t. p.), zachowały się niemal wyłącznie w odwiecznych nazwach miejscowych, więc na Rusi Psków z Plsków, (łac. Plescovia, niem. Pleskau); na Śląsku Pszczyna z Plszcza (niem. Pless); u Słowieńców Pleso (po niem. Teuchen, t. j. ‘Teiche’, ‘Stawy’); Neusiedlersee na Węgrzech za czasów rzymskich lacus Pelsonis. Dziś tylko na Rusi i u Czechów pleso, ‘staw, kałuża’.
płocha, p. płaski.
płochy, płochość, płochliwy, płoszyć, popłoch, rozpłaszać, itd.; prasłowiańskie, obce Litwie; cerk. płach, o ‘tchórzliwym, chwiejnym’, czes. plachý; ruskie ma wprawdzie połoch, połoszit’ (‘płoszyć’), ale obok »pełnogłosu« -oło- i polskie ło: »płocho s nim«, ‘źle z nim’, opłoszał, w razpłosz itd. wcale częste (u nas ruscy pisarze, np. Smotrycki, podobnie piszą: »płoche zdrowie«, »płótno płoche«); ciekawe jest przepłoch, nietylko o wszelakich ‘brakach’, ale wręcz o ‘zielskach, chwaście’: »bez przepłochu kłosy (nie istnieją)«, »kwaśna jagoda i przepłochy; »w rozumie, cnocie przepłochy«, »w włosach i po gębie« (por. rus. pierepołoch, o ‘zielsku’); u Bielawskiego r. 1595 czytaj: »z przepłochem dzięcioła«, zamiast przepłotem. Por. z pierzchnąć, proch, z odmianą płynnej: ł zamiast r.
płocica, nazwa ryby; płota u Stanka 1472 r., płotka, płoć, stąd niem. Plötze; do lit. płatus(?), p. płaski.
płód, płodny i płodzisty w psałterzu, rozpłodzić, płodowity, płodozmian; prasłowo; tak samo u wszystkich Słowian; z wokalizacją e: plemię (p.) z *pledmię; w lit. z odmiennem następstwem płynnej peldu, ‘ochraniam’, prus. peldiuns, ‘uzyskał’.
płókać, wypłókiwać, mylnie i przez u pisane, z *poł-kati, cerk. płakati, ‘myć’ (a są i postaci z ch, jak i w czeskiem, płachati), małorus. połokaty, rus. połoskat’ (jest i w cerk. płaskati); sk, k, ch wymieniają się, por. płaski; postać pierwotna *polk- z *pelk-, od ‘uderzania’ (?).
płomień, płomyk, podpłomyk, płomienny; pło-nąć, pło-nić, zapłonić
