o ‘poczynaniu’ chleba, wina), skinti, prus. er-kinina, ‘uwalnia, odczynia’.
począć, tylko w dalszem złożeniu: odpocząć i spocząć, przez nieporozumienie tę postać przybrało. Jak częstotliwe odpoczy-wać i spoczy-wać, jak rzeczowniki odpoczy-nek i spoczy-nek dowodzą, brzmiał czasownik aż do 16. wieku: odpoczy-nąć i spoczy-nąć; więc w psałterzu tylko: odpoczynę, odpoczynie, odpoczynęła, w biblji: »da tobie otpoczynąć«, otpoczynienie, odpoczyniesz. Jak gospodzina, lub jedzinego, skrócono w gospodna, jednego, podobnie odpoczynąć skrócono w odpocznąć, odpocznienie, odpocznę, a wedle wzoru owego pocznę, począć, o którem p. powyżej, dorobiono do tego nowego odpocznę nowy bezokolicznik: odpocząć (wypoczęcie, itd.). Zmieszano więc dwa zupełnie różne czasowniki: pień kei-, słowiańskie czi- (-czi-wati; z wokalizacją o: koi-, p. koić, pokój), i pień ken-, kon-. Niema pomieszania ani nowotworów w cerk. (ani w ruskiem); tam tylko pocziti, pocziją, pocziwati, ruskie z cerkiewnego; powtarza się to w czeskiem, gdzie obok dawnego odpoczinu, odpoczinouti, jest i nowe odpocznu, odpocznouti, a narzeczowe odpoczíti. My zabrnęliśmy najdalej w tych nowotworach i rozróżniamy oba zupełnie sobie obce czasowniki już tylko wedle przyimków: za-, po-, nadpocząć; odpocząć, spocząć. Pień kei- (czi-) powtarza się z s- w prus. et-skī-t, ‘powstać’.
poczliwy, poczliwość, obok poczestność, poczesność, tłumaczą jeszcze r. 1500 wyłącznie łac. ‘honestus’ (‘szanowny’), ‘honor’ (‘cześć’), chociaż już w ciągu 16. wieku schodzą, jako pocliwy, ucliwy, do humorystyki: »pocliwem paniąteckiem« przedrzeźniano gwarę chłopską już około r. 1570; później honor, szanowny, ubiły zupełnie rodzime słowa, w imię wszechwładnej już łaciny, i my dziś jedyny naród, co ma honor łaciński, nie własny.
poczta, pocztowy, zastąpiły od 18. wieku dawniejsze poszta (jeszcze r. 1718 wydawano »Posztę Królewiecką«) z włos. posta (europejskie, z łac. posita); od nas ona i na Ruś przeszła, jak tyle innych wyrazów kulturalnych (puszka, turma, bułka, itd.), rus. poczta, pocztamt, pocztaljon. Nowe słowo wyparło zupełnie inne, dawne, rodzime poczta, czes. pocta, od cztę, czcić (p. cześć), co już od 15. wieku znaczy ‘pokłon, dar przynoszony panu od chłopa, skoro się przed nim z prośbą czy skargą zjawiał’ (»nauczę was bez poczty przychodzić«, już r. 1553). U Czechów poszta dla ‘poczty’ została; czy my od nich ją mamy?
poczwara, ‘potwór, pokraka’, poczwarny; poczwarka owadów; od czwarzyć, co to samo co czwanić (p. cwany), ‘rozrabiać, mieszać (napój)’, od czban (p. dzban).
pod, przyimek, i we złożeniach; urobione od po, jak nad, przed, zad, od na, prze, za. Częste w nazwach urzędowych, odpowiada łacińskiemu sub-: podstole, podkonie, podkomorze, podczasze, podstaroście, podwojewodzie; wszystkie te nazwy były jeszcze na początku 15. wieku wyłącznie rodzaju nijakiego, niebawem, dla znaczenia, męski przybrały: podstoli, i t. d. Złożenia rzeczownikowe: podpisek. Od pod: spód (cerk. ispodi), a od tego spodni, spodnica, spodnie; ale to raczej od nieistniejącego u nas rzeczownika *pód, ‘podeszwa, ziemia’, lit. padas, ‘podeszwa’, rus. pod, ‘ziemia, podłoga’,
