czasownik: poduścić, częstotliwe poduszczać, a wedle tego i mylne poduszczyć, już u Reja: »poduszczy to w tobie P. Bóg«, chociaż wolno o tem wątpić wobec nieustalonej jego pisowni; »podusczycz albo radzić« r. 1500 pewnie poduścić czytać należy.
poduszka (»albo zagłówek«, roku 1500), p. duchna pod duch).
podwika, jak w czeskiem, z podwijka, ‘zasłona, welon’, ogólne od 15. wieku, i na ‘kobietę’ przenoszone; p. wić.
podwoje, ‘bok drzwi’, r. 1500; w biblji w liczbie podwójnej: »u podwoju«, »na obu podwoju«, ale jest i »u podwoja«; tak samo w czeskiem; przeniesione na same ‘drzwi’ (okazalsze): »na oścież podwoje otworzywszy«; u innych Słowian (i u Czechów): podboj, w tem samem znaczeniu, słowień. pri podbojich dweri, i podwoj; p. wić.
poganin, poganie; pogański, pogaństwo; zamiast prawidłowej postaci: pogan, pogani, poganów; język dał się (od 18. wieku) zwieść owemu -an- z nazw topograficznych jak Rzymianie-Rzymianin, chociaż pogan nic z tem nie ma spólnego; błąd to zresztą ogólny, już w cerkiewnem, i u innych Słowian się powtarza, ale Czech i Ruś do dziś pohana, pogana, zatrzymali. U nas w 16. i 17. wieku częsty pohaniec, »pohański synu« (na Rusi pohanyj i ‘brzydki’; u Serbów pogań ‘nieczystość’, poganiti ‘zanieczyszczać’). Jedna z nielicznych (p. kolęda, rusałki, wino) pożyczek prastarych, na Bałkanie wprost z łaciny przejętych; łac. paganus (franc. païen) oznaczało ‘bałwochwalcę’, kryjącego się jeszcze po wsiach i w kraju (pagus, ‘kraj’), gdy po miastach chrześcijaństwo już zwyciężyło. Jak Niemiec ‘grykę'’ Heidekorn od Heide (‘pogan’), tak obzywa i Słowianin poganką, tatarką, hreczką lub gryką, to późno ze Wschodu przywiezione zboże, od Tatarów-pogan lub »Greków«, tak samo za pogan liczonych.
pohończy, ‘pospieszny’: »czas pohończy«; »z czasem biegając w pohończą«, ‘w zawody’, Potocki; należy do polskich słów z h, jak hardy itp., nie jest czeskiem, bo pohonczi u Czechów termin sądowy, ‘woźny’.
poić, od *pój; napój, opój, zapój; do pnia pi- w pić (p.); częstotliwe: napajać i napawać, wedle oboczności: dajać - dawać, stajać - stawać; już w biblji: »napawali owce, a napoiwszy«, napawani; prasłowo; tak samo w cerk.: poiti, napoiti, napajati, napawati; Czesi mają tylko napájeti.
poić, spoić, spajać, spójka; wpoić, wpajać; prasłowiańskie; przeważnie już tylko we złożeniach używane; cerk. sŭpoiti, czes. pojiti; do tego niema częstotliwego -pawati, jest wszędzie tylko -pajati, czes. spajeti, rus. pripajiwat’ (pripoit’, pripajat’). Dalszych odpowiedników nie znam; był rzeczownikowy, *poj, ‘spojenie’.
pojazda, ‘wiosło’, w 16. i 17. wieku ogólne, p. jazda.
poklat, pokletnica, ‘daszek’, ‘szranki’, p. kleć; ale u Mączyńskiego 1564 r. i ‘kolebka’; r. 1500: »poklat albo rydwan«. R. 1532 tłumaczą ‘carpentum’: »poklad (dwukrotnie tak), pokryty wóz«; powtarza się z mylnem -d i później (nawet puklada).
pokład, p. kład; ‘pomost’, ale i ‘depozyt, skarb’, pokładnica, ‘skarbnica’ (oboje w biblji; »skarbnica« u Leopolity); pokłady, ‘po-
