wieku nazwa i ‘strzelby’, a szczególniej ‘działa’, co Moskwa od nas przejęła i zatrzymała; my to działem (p. dzieło) zastąpili; więc puszkarz dawniej znaczył i ‘ludwisarz (lejący działa)’ i ‘kanonjer’; puszkarstwo, »proch puszeczny« (do strzelania); wszystko tak samo w czeskiem, zapożyczone z niem. buhsa (dziś Büchse) z łac. buxea z grec. pyksis, z przestawką (szk z ks, por. oksza). Tak samo u innych Słowian: serb. puszka, puszkar, puszkariti, itd.; są u nich i postaci z puksza i buszka.
puślisko, ‘rzemień u siodła’, od 16. wieku znane, puszlisko; czy nie obce? (tur. pusat, o ‘zbroi końskiej’,?).
putać, przeputać, ‘przetrwonić’, słowo nowe; rus. putat’, piereputat’, znaczy jednak tylko ‘wikłać, plątać’.
putnia, ‘wiadro’, z dawnego niem. putina, dziś Bütte; i u innych Słowian obiega, np. czes. put(i)na.
puzan, puzon, bażan w r. 1544, instrument muzyczny dęty, z niem. Posaune (dawniej bosūne), czes. pozoun.
puzdro, wszelkie ‘naczynie pękate’ (skrzynia, futerał); d wsunięte; urobione przyrostkiem -ro od puzo, ‘brzuch’, małorus. żowtopuz, ‘żółtobrzuch’, o wężu (por. pęzieć); czes. pouzdro, serb. puzdra, ‘moszna’, rus. puzyr’, ‘pęcherz, bąbel’.
pwa, ‘ufność’, raz w psałterzu: »imają pwę« (»w niem pwają«, puławski); pwać: »w cię pwam«, »pwaj weń«, psałterz (pisane nieraz pfać); cerk. pŭwati, upŭwati, rus. upowat’; p. ufać i pewny.
pycha, rzadko pych (psałterze), pyszny, pyszność, pysznić się, pyszałek, pyszałkowaty; urobione od pnia pu- przez s, słowiańskie ch; powtarza się z samogłoską u w puch, z długą w pych, z nosówką w pąch (p. pach); znaczy ‘dmuchanie, nadymanie, wzbieranie’; równoległy pień z b, por. buchać. Prasłowo; tak samo u innych Słowian; czes., rus. itd. pycha, pyszny; lit. pu-sti (z pu-t-ti), ‘dąć’, puta, ‘piana’, puslē, ‘pęcherz’, pa-pautas, ‘mozoł (na ręce)’; w grec. i i., jak u nas, pień z -s: fȳsa, ‘dęcie’ (nasze »pychać ogniem«, rus. pychat’ i pyszat’, ‘silnie oddychać, pałać’), fysaō, ‘dmę’, łac. pustula, ‘pęcherzyk’. Do tegoż pnia należy i pył i pusty, a nawet i pwa, ‘ufanie’(?), jak i pykać (ale to raczej dźwiękonaśladowcze).
pykać fajkę, pyknąć, dźwiękonaśladowcze.
pył, pyłek, ‘proch’, ‘kurzawa’, zapylony; por. pycha; na Rusi pył i o ‘ogniu’, od tegoż pnia (por. pychat’). Jest inny pień pū-, o ‘gniciu’, lit. pū-ti, ‘gnić’, liczne urobienia z d, l, niem. faul; nasze pyje, z 16. i 17. wieku (?).
pypeć, ‘choroba języczka u drobiu’; używane i przysłowiowo (»zdarto mu pypeć«); pożyczka z niem. Pips (dawne pfifiz), a to z romańskiego (włos. pipita, wkońcu do łac. pituita, ‘smark’). U nas wyjątkowo nazwę dla chowu drobiu pożyczono; jeżeli pominiemy kapłona, pawa, indyka, wszystkie inne są rodzime, gdy Niemcy niejedną z łac. przejęli. Od nas pypeć na Ruś; jest i bułg. pipka; Czesi mają rozpodobnione tipec obok pipec, jak Niemcy Zips obok Pips.
pysk, pyskowy, pyskować; pyskacz, pyskaty; zdrobniałe pyszczek i pieszczotliwe pysio; pyskać, ‘pyskiem robić jak świnia, ryć się w czem, gmerać’: »pyszcze świnia w ziemi«, »chłop w roli«; spyskać, ‘pożreć’: »djabeł ich spyszcze«, w 16.
