dło, ‘tłuszcz obrastający, nasadzający się’ (przyrostek jak w miot-ła). Niezliczone inne urobienia, np. zasada, zasadniczy (!); nasad, ‘okręt’ (szczególniej na Bałkanie znane); posada; obsada (np. ról); osada, osadnik; posadzka; dosadzać komu; sadyba, zamiast sadziba, całkiem ruskie; posadziciel (przy weselu, ‘drużba’); przysadzisty, i t. d. Wszystko do sied-, p. siedzieć. Przeważna ilość tych wyrazów już prasłowiańska, np. cerk. sażda, rus. saża, czes. sáze, ‘sadza’; cerk. rus. itd. sało, czes. sádlo; serb. rus. czes. sadno; cerk. sad, o ‘sadzeniu roślin’; cerk. rus. dosada, dosaditi, o ‘dokuczaniu’; dawne rosada z roz-sada. Inne są już litewsko-słowiańskie, albo prasłowa, por. lit. suodżiai i suodżios, ‘sadze’, sodinti, ‘sadzić’, ind. sādajati, goc. satjan, niem. setzen. Jak sadowy, sadownik dowodzi, sad był pniem na -u (»w sadu«, zawsze w dawnej czeszczyźnie). Posadnik na Rusi odwieczna (już w 10. wieku) nazwa ‘grododzierżcy, kasztelana’, np. w Nowogrodzie, od posada (nasza ‘osada’). Sadzonka, ‘szczep’, sadznik, dawna nazwa ‘szkółki, rozsadnika’; posadnia, posadzej, ‘klatki i waby na ptaki’; sadzel, ‘wrzód, fistuła’; ich dz z dj, jak w sadza.
safjan, rodzaj ‘skóry wyprawnej’; europejskie, od miasta marokańskiego Safia (to samo co franc. maroquin od Maroku); tur. sachtian.
saga, »na sagę« ‘wpoprzek, ukośnie’.
sagan, ‘garnek miedziak’, z tur. sagan, węg. szahány; do nas przez Węgry czy przez Ruś.
sajan, sajanik, ‘płaszcz’; Rej wymienia między włoskiemi i hiszpańskiemi wymysłami »ony dziwne płaszcze, sajany, kolety, obercuchy«; dziś zapomniane; z włos. sajone, ‘płaszcz, kabat żołnierski’, sajo, łac. sagum (ubiór wojenny, jak toga ubiór pokojowy, u nas w 17. wieku sag). U nas w 17. wieku i włoska saja, rodzaj ‘sukna’: »saje wzorzyste«, »muchajery, saje«; i na Wschodzie znane (tur. saja); stąd i sajeta, materja, niby ‘atłas’, z włos. saietta.
sajdak, i sahajdak, ‘kołczan na strzały’ (polska nazwa rodzima: tuł, gdy łubie łuk pokrywa); obie postaci w 17. wieku przeszły do nas przez Ruś ukrainną z tur. sagdak, sajdak, ‘tuł’.
sak, ‘sieć na ryby’, przestarzałe (od 18. wieku); »głupi jak sak«; sakwa, ‘worek’ (sakwy zarzucano przez plecy), sakiewka, ‘woreczek’. Tak samo u wszystkich Słowian. Europejskie; włos. sacco i sacca z łac. saccus z grec. sakkos, z hebr. chaldej. sak; u Słowian (od nich i węg. szák) pożyczka nie z niem. Sack (p. żak), lecz z romańskich języków.
saka w obręczy, u Potockiego; czy to nie sakwa?
sakał, ‘brodacz’, Potocki, z węg. szakall, ‘broda’.
sala, salka, salon; salonowiec, itd.; włos. sala z niem. Saal, langobardz. sala, ‘dom, budowa’; stąd do wszystkich romańskich języków.
saletra (wyjątkowo salnietra, salpetra z niem. Salpeter), z łac. sal nitrum, obok samego nitrum; podobnie salmiak z sal ammoniacum.
salsa, ‘sos’ (to z franc. sauce), z włos. salsa od sale, ‘sól’, salso, ‘słony’ (łac. sāl, ‘sól’, stąd i saliny); salserka, salserna (Potocki) ‘sosjerka’, pożyczka już przed r. 1500,
