Strona:PL Aleksander Brückner-Słownik etymologiczny języka polskiego 522.jpeg

Ta strona została przepisana.

chodzie, gdy na Południu smok o ‘przyprawie potraw’.

smoła, smolak, p. smalić.

smrek, p. świerk.

smród, p. śmierdzieć.

smuch, smuszek, smusz, ‘skórka jagnięcia (i inne), wyprawiona lub nie’, z niem. Schmasche.

smucić, smutek, p. męt.

smuga, smug; smuk, smukły, smuknąć; oba są jedno, p. smyk; jest i smuszysty (w przeciwstawieniu do górzysty), r. 1607, ‘gładki’; smuga powtarza się na całym Zachodzie i u Słowieńców.

smyk, smyczek (skrzypc; sani), i ‘rzemień’: »psy na smyku«, »smycz psów« (t. j. chartów, gdy o ogarach: sfora); ‘młokos’; smykać, biblja (‘przesuwać’), wysmyknąć się; przesmyk (por. rus. pieresmykat’sia, ‘łazić’); wokalizacji z półgłoską już nie mamy (jest we mknąć, p., co to samo bez nagłosowego s-), por. słowień. presmeknoti, czes. przesmeknouti; wokalizacja z u: smukły, wysmukły, smukawica, o ‘sukni damskiej’ w 17. wieku, smukowny, ‘gładki’; smug(a), ‘strefa’. Prasłowo; lit. smukti, smaukyti, o ‘wkręceniu się’, lub o ‘zwinięciu’ (skóry itd.); anglosas. smugan, ‘pełzać’, nord. smjuga, ‘wcisnąć się’, duńs. smoge, ‘ściągać (suknię)’. Cerk. smykati sę, ‘łazić’, smyczek, ‘grający na skrzypcach’, czes. smyk, ‘pociągnięcie’, itd.

snadź, skrócone we sna, w 16. i 17. wieku; snadny, ‘dogodny’, snadno, ‘łatwo’; w biblji jest i snad, ‘może’ (czeskie ?); snaść, ‘zbiór narzędzi’: »po snaści rzemieślnika poznać«. Prasłowiańskie; czes. snaze, ‘łatwość’, cerk. snaď, ‘na powierzchni (gładko)’; rus. snasť, ‘narzędzie’; słowac. nesnaditi, ‘nieładzić, kłócić się’. Por. snaga.

*snaga, w snażyć się, ‘starać się’ (w psałterzach częste), snażny w biblji, ‘gorliwy’; gęste na Bałkanie, snaga, o ‘sile’ i ‘ozdobie’, o ‘krzepkim’ i ‘pięknym’, nesnaga, ‘nieczystość’; czes. snaha, w tem samem znaczeniu. Pień tenże co w snadź (p.), różne przyrostki (-d i -g).

snębić, ‘wydawać za mąż: »ani jich dziewek snębić za nasze syny«, biblja (»żebychmy córek ich nie brali synom«, Leopolita); dziś zapomniane, ocalało we złożeniu dziewosłęby; u Czechów pospolite, snoubiti se, ‘zaręczyć się’, cerk. słowień. snubiti (z u, nie z ą, o), ‘kochać, starać się o dziewczynę’, u Pomaków bułgarskich děwisnopowe, ‘dziewosłęby’, pomylone. Prasłowo aryjskie; grec. nymphē, ‘panna, nimfa’ (trackie nysa), łac. nubere, ‘wychodzić zamąż’; pień, urobienie od snu- (p. niżej snuć), we znaczeniu ‘wiązania’, ten sam, co w dawnej nazwie ‘synowej’: snecha (niby »przywiązanej«), łac. nurus, niem. Schnur (co od tegoż pnia, z innym przyrostkiem, jak i drugie niem. Schnur, nasz sznur). Od ‘wiązania’ pochodzą nieraz wyrazy pokrewieństwa przez małżeństwo, np. grec. pentheros, ‘swak’, do pnia bandh-, ‘wiązać’ (niem. binden).

snieść, ‘zjeść’, sniedz, ‘zjedz’, sniadł, ‘zjadł’, sniecie, sniedzą, sniedzony (por. śniadać, śniadanie), ogólne od 14, do 16. wieku, pierwotne złożenie z jeść i przedimka sŭn, zastąpionego u nas przez samo z (z s).

snop, snopek; zbiorowe snopie; prasłowo; tak samo u wszystkich Słowian; dosłownie: ‘związek’, wkońcu od tegoż pnia, od którego i snuć i nić; powtarza się z tem p w łac.