Salz (Sülze, stąd nasze zulce); Litwa jedyna zastąpiła nazwę soli przez druska (właściwie ‘okruch’), stąd nazwa Druskieniki (‘solanki’). Od soli nazwany i słód, i słodki (p.). Słotwina dziś u nas tylko w nazwach miejscowych, ale jest jeszcze u Potockiego w znaczeniu pierwotnem ‘mokradli, moczaru’: »wyszedszy strumykiem z swej słotwiny chudym«. Dalej: solarz, solennik; solnicy w 13. wieku. — Soli kamiennej Słowianie-Polanie nie znali; pierwsze wzmianki o Wieliczce, Bochni, i ich kopalniach pochodzą dopiero z końca 13. wieku. Używali przedtem soli z solanek, ‘źródł słonych’; z solanek wywarzali też sól na wywóz, ale tem trudniła się głównie Ruś Czerwona, dobywająca surowicy z »okien« solnych u Sambora, Drohobycza i i., tworząc jedną z pierwszych gałęzi handlu. Szła sól i od Czarnego Morza. U nas okruchy solne służyły niegdyś i za monetę, kary sądowe pieniężne niemi płacono, jak księga elbląska z końca 13. wieku poucza: ‘kawałek soli’ zwał się wedle niej kruszem (»kruszacy nabijają beczki soli«, mawiano u ludu), a »kara trzechset« odnosiła się właśnie do ‘trzystu kruszów soli’, i ta nazwa pozostała. (I w Serbji średniowiecznej sól w »kruszach« obliczano.) Słownictwo solne polskie obfituje oddawna w wyrazy ruskie; nie przypadkowo też prasołowie (po raz pierwszy r. 1451 wymienieni), i topki soli (r. 1464), i warycze w 16. wieku (niegdyś zasalacze) ruskie noszą nazwy.
sół, sołek, ‘komora, spiżarnia’, częste w 15. i 16. wieku; w rotach: »nie uczynił w sole szkody«, r. 1401, »do sołu dziurą trafiła«, w Ezopie; lit. sołas, suołas, ‘ława’; praniem. sala, Saal (stąd romańskie i europejskie sala, salon, rus. zał, itd.) znaczy ‘domostwo, dworzec o jednej izbie’; goc. salithvos, ‘gospoda’; łac. solum, ‘grunt’. Brak odpowiedników słowiańskich poza polszczyzną, więc jest możliwość pożyczki, mimo odmiennego znaczenia.
sołtys (węg. szöltes), z niem. Schultheiss (dziś w Schulz(e) skrócone), niegdyś ‘urzędnik ławniczy’ (Schuld-heissen, ‘winę skazywać, nakładać’); sołtestwo, sołectwo, dawniej sołestwo, w 14. i 15. wieku.
sopel, u dachu, lodowy, u nosa, do sep-, p. siepać; słowo prasłowiańskie, po innych narzeczach o ‘soplach nosowych’ głównie, albo wyłącznie; cerk. sopoł, serb. sopol; tu i sopuch, jak w czeskiem, o ‘czeluści kominowej’, co we związku z sapać (p.).
sorok, słowo ruskie (= ‘czterdzieści’, z grec. sarakonta, sarakosti, ‘post czterdziestodniowy’, co skrócone z tessarakonta, tessarakostē); używane u nas szczególniej w 16. i 17. wieku, o ‘wiązce (czterdziestu) skórek sobolich czy kunich’ (jakiemi car obdarzał posłów).
sorom, ruskie, zamiast srom, w 16. i 17. wieku nierzadkie, np. u Potockiego: »nie ujdzie soromu«; Petrycy r. 1609 utworzył nawet soromiot, zamiast sorom-miot, ‘rzucający wstyd’.
sosna, sośnia; drugi przypadek liczby mnog. sosien, rzadziej sosen; sosnowy; sosenka; sośnina, sośniak; prasłowiańskie; u wszystkich Słowian tak samo; por. lit. szaszas, o ‘wysypce’, i pruską nazwę ‘zajęcy’, sasins (nazwa to i szczepu, u nas w r. 1113 z Sasami pomieszanego, i miejscowości: Sasinpile, ‘gród Sa-
