bień od pnia to-, jak tedy, tele, nawet potemny zamiast potomny. P. ten.
tęchnąć, stęchnąć, stęchły, itd., ‘klęsnąć (opadać)’ i ‘psuć się od zaduchu’ (np. o mące); w obu znaczeniach prasłowiańskie: cerk. utąchnąchą pienija, ‘śpiewy ustały’, ąglije, swěsztę potąchnąt, ‘gaszą się’, tąsziti, ‘gasić’, rus. tuszit’, ‘gasić’; słowień. zatōchel, ‘stęchły’, otōchlica, ‘parno’; czes. tuchnouti, tuchlina, ‘stęchlizna’; serb. tuch, tuchlina (to samo), tusziti, ‘dynstować pieczeń’. Obok tego tąch-, jak zawsze, oboczne z u: tuch-, p. tusza.
tęcza, tęczowy, tęczówka, i t. d.; tęcza prasłowiańskie, ale u innych Słowian znaczy ‘ciężkę chmurę, deszcz nawalny’: rus. tucza, ‘chmura’, serb. słowień. tucza, ‘grad’, cerk. tącza, ‘deszcz’, czes. tucze, ‘chmura gradowa’; por. lit. tankus, ‘gęsty’, tankumynas, ‘zarośl’; niby od ‘zbitej masy’, a więc i do tuk, p.(?).
tędy, prasłowo, jak kędy, inędy; od pnia to-; cerk. tądě, tądu, tąda, rus. tuda, tudy; skrócone w dotąd, odtąd, stąd (jak dokąd); czes. tudy, tady, dotud, dotad; prus. stwendau, ‘stąd’, iskwendau, ‘skąd’; na Litwie samej brak odpowiednika. P. ten.
tęga, p. tążyć; »wielmi mi tęga po tobie«, Mączyński 1564 r., »bardzo tążę za tobą«, ‘tęsknię’; »tęga, żądanie«; tuha (z czeska) w Ezopie: »tuhy zapomnieli«; tęgi, ‘silny’, tęgo, tęgość, natężać się, wytężać, tężyzna; tężec, ‘spazm’, tężeć; od tegoż pnia co i cięgi, ciężki, p. (teng- : tong-). We złożeniach (nazwach): Tęgobor, Tęgomir w Brandenburgu 929 r.; Tugomirići, chorwacki ród prastary, 1102 r., Tuga w podaniu w wędrówce chorwackiej w 10. wieku.
tępać, ‘tupać’; tępot, ‘tupot’, tęptać, ‘tupać’ (o ‘biciu pulsu’, »żyła tępna«; o nogach); tępać i tupać jedno i to samo słowo, z ą (ę) i z u; postać z ę zaginęła oddawna, ale u Malczewskiego, (za nim?) u Syrokomli i i. tępot (»w przerwanem tępotaniu«; »nasz kulig tępoce«); tępać oboczne do stąpać; p. tupać, por. tępić i topić.
tępić, potępiać, potępieniec, wytępiać; tępy, tępieć, tępota, tępawy, tępość; jeden pień we dwu napozór odmiennych znaczeniach (por. niem. stumpf, ‘tępy’, i stampfen, ‘tupać’); prasłowiańskie; cerk. tąp, ‘tępy’, i tak u wszystkich Słowian, rus. tupoj; potępić natomiast tylko u nas i Czechów: czes. potupa, ‘wzgarda’, potupný, ‘haniebny’ i ‘pogardliwy’, potupiti, w dawnym języku ‘potępić’, dziś ‘wzgardzić’. W biblji »tępić mnie« (»uwłaczać«, Leopolita). Pień ten sam co w tep-, top- (p. tonąć i w stąpać, stopa, stiepień; i poprzednie tępać tu również należy; lit. tempiu, ‘naciągam, napinam’, itampas, ‘napięcie’, itumpas, ‘odskok’; od innego pnia łac. tempus, ‘czas (przeciąg czasu)’.
tęskny, tęsknota, tęsknić, tęskliwy, tęsknica, stęsknęło mi się, przybrały dopiero od 17. wieku ę, przedtym: teskny i teszny, tesznota, teszność (-szn- z -skn-); cerk. tŭska, rus. toska, ‘tęsknota’, i tosznit mienia, ‘teszno mi, nudno’, ‘zbiera mię na wymioty’. To samo słowo co ckliwy (p.), ckni mi się, gdzie pniowe ts przeszło w c, a więc różnie oddano tę samą półgłoskę (jak w cny i czesny): bądź zagłuchła, bądź zastąpiono ją przez pełną głoskę. Częstotliwe utyskiwać zachowało do dziś pierwotną postać pnia, y z wydłużonego ŭ. Por. czczy(?); p. niżej tszczyca.
