Strona:PL Arystoteles - Konstytucya Ateńska Arystotelesa.pdf/12

któregokolwiek stronnictwa, traci cześć obywatelską i niema prawa dalej uczestniczyć w sprawach publicznych.
 IX. W ten tedy sposób urządził Solon wszystkie sprawy, wchodzące w zakres administracyi państwowej. Trzy zaś, jak się zdaje rzeczy w tem ustawodawstwie idą najbardziej na rękę ludowi. Pierwszą i najważniejszą z nich jest zakaz wypożyczania pieniędzy na zastaw swej własnej osoby. Drugą rzeczą jest ta okoliczność, iż odtąd, od czasów Solona, mógł każdy kto chciał, ująć się za drugim, którego niewinnie pokrzywdzono. Wreszcie trzecią rzeczą, przez którą, jak powiadają, najwięcej się wzmogło pospólstwo, jest apelacya czyli odwołanie się od wyroku urzędów do sądów obywatelskich. Lud bowiem, stając się sam najwyższym sędzią, staje się tem samem panem całego ustawodawstwa. Ponieważ nadto nie wszystkie prawa Solona były napisane jasno i wyraźnie — niejasnem było np. prawo o spadkobiercach i spadkobierczyniach jedynaczkach — musiały tedy powstawać różne sporne kwestye, a naówczas prawa wykładania ustawy w ostatniej instancyi przysługiwało z urzędu sądom obywatelskim. Dlatego przeto utrzymują niektórzy pisarze, że Solon rozmyślnie tak ciemne prawa ustanowił, aby lud miał rozstrzygającą moc przy wydawaniu ostatecznego wyroku. To mniemanie ich jednakże bardzo mija się z prawdą. Uczynił to bowiem dlatego, ponieważ nie mógł przecież wszędzie obrać najlepszej drogi. Nie słusznem zresztą jest osądzać jego zamysły, z tego co się dziś wykonuje. Spoglądać raczej trzeba na to ze stanowiska innej ustawy, która wśród innych politycznych stosunków do skutku przyszła.
 X. Te zatem wyżej wspomniane szczegóły w ustawodawstwie Solona należy uważać za szczególnie przychylne dla ludu. Lecz jeszcze przed właściwem, jak widać, ustawodawstwem zarządził prawodawca zniesienie powszechne długów a następnie dokonał podwyższenia stopy monetarnej jakoteż polepszenia miar i wag. Nietylko bowiem powiększył on znacznie miary długości, jeżeli zwłaszcza porównamy je z temi miarami, które przedtem Fejdon zaprowadził był, lecz wiele także przyczynił się do podniesienia wartości monety. I tak mina posiadająca dawniej wartość około siedmdziesiąt drachm, posiadała odtąd wartość stu drachm. Starodawne jednakże piętno mennicze, stempel dwudrachmowy utrzymał się i teraz. Zaprowadził Solon również stósowne ulepszenia co do wag, które zupełnie odpowiadały podniesieniu wartości monety. Odtąd talent bowiem wyrównywał wagą swą sześćdziesięciu trzem minom. Miny zaś dzieliły się na statery i inne pomniejsze jednostki wagi.
 XI. Skoro tedy już Solon uporządkował ustawę w sposób wyżej opisany, przyszło mu znosić wiele przykrości ze strony swych współobywa-