wszym pełnomocnikiem tureckim na konferencyjach paryzkich, czynny brał udział w naradach tego zebrania i odznaczył się w niém niepospolitą zarazem energiją i przenikliwością. Podpisawszy w d. 30 Marca 1856 r. traktat Paryzki, powrócił do kraju, a gdy przy wykonaniu niektórych artykułów tego traktatu, dotyczących zwłaszcza księstw Naddunajskich, ważne powstały trudności. Ali-Pasza którego polityka odtąd zupełnie, zdawało się, przechylała się na stronę austryjacką, złożył wezyrat, który objął po nim Reszyd-Pasza, sam zaś pozostał ministrem bez wydziału i członkiem rady stanu. Dopiero wraz z śmiercią Reszyda (w Stycz. 1858), zajął na nowo ten ważny urząd, na którym atoli zachwiał się znowu nieco w Grudniu tegoż roku, skutkiem głównie niezwalczonych trudności finansowych państwa, nierozwikłanej sprawy księstw Naddunajskich, bezustannego wrzenia między ludnością chrześcijańską, doprowadzoną do ostateczności fanatyzmem starowierców muzułmańskich, oraz projektowanego ogłoszenia nowego kodexu cywilnego i karnego, jednostajnego dla wszystkich poddanych tureckich, którego ogłoszenie, jak się obawiano, miało stać się znowu powodem ważnych niespokojności. F. H. L.
Aam czyli Haam, miara cieczy, używana w prowincyjach nadreńskich i w Hollandyi, a obejmująca około szesnastu naszych garncy.
Aar, jedna z największych rzek Szwajcaryi. Wypływa z gleczerów berneńskich i wpada niedaleko Koblentz do Renu. Tocząc się pędem szalonym przez dolinę Oberhasli, tworzy mnóstwo wodospadów, z których jeden pod Handeck należy do najwspanialszych w Europie. W dalszym swym biegu przepływa jeziora Brienz i Thun. Brzegi jej bardzo są malownicze.
Aar czyli Ahr, mała rzeczka w Prusach nadreńskich, wpadająca do Renu. Na brzegach jej rośnie wyborne wino tegoż nazwiska.
Aarau, stolica kantonu Argowii, siedlisko wielkiej i małej rady, tudzież trybunału, nad rzeką Aar. Liczy około 5,000 mieszkańców, zajmujących się po większej części przemysłem. Po rok 1315 miasteczko to należało do Austryi, następnie przeszło pod władzę Bernu, a w czasie najścia Francuzów było przez czas krótki stolicą całego Związku szwajcarskiego.
Aargau, ob. Argowija.
Aarhuus, dyecezyja we wschodniej części Jutlandyi, w królestwie duńskiém, nad brzegami Kategatu, obejmuje 86 mil i liczy około 140,000 mieszkańców. — Główne jej miasto, tegoż nazwiska, podzielone jest na dwie części odnogą jeziora Braband, i ma ludności trudniącej się po większej części żeglugą, rybołowstwem i rękodzielnictwem, około 6,000 głów. Podczas wojny niemiecko-duńskiéj, Prusacy pod generałem Hirschfeld stoczyli niedaleko miasta Aarhuus 31 Maja 1849 bitwę z Duńczykami pod dowództwem generała Rye, w następstwie której ostatni zmuszeni byli cofnąć się w głąb Jutlandyi.
Aaron, (po hebr. miejsce górzyste, albo góry), syn Amrama i Jochabedy, z pokolenia Lewi, starszy brat Mojżesza, któremu pomagał w sprawie oswobodzenia Izraelitów, wymową przed Faraonem (gdyż Mojżesz nie miał daru wysłowienia) i cudami, którémi chciał przekonać tego króla o swém posłannictwie prorockiém. Później, gdy Mojżesz udał się na górę Synai po tablice zakonu, Aaron w ciągu 40-dniowej jego nieobecności, zawinił, uległszy bałwochwalczym domaganiom się Izraelitów o odlanie cielca złotego, na podobieństwo egipskiego Apisa. Rozgniewanego na Aarona i na lud Boga, przebłagał Mojżesz modlitwą, a później brata mianował arcy-kapłanem, czyniąc kapłaństwo dziedziczném w jego rodzie. To wszakże wzbudziło zazdrość w innych członkach pokolenia Lewi, i wystąpili synowie Kore, twierdząc że kapłaństwo służyć powinno całemu pokoleniu.
