torskie poprzez Sowiety. Bo właśnie ta partja komunistyczna, — zorganizowana awangarda klasy robotniczej, — ma obowiązek prowadzić pracowników ku ich demokracji.
Przyjechałem do Sowietów w październiku 1927, w chwili gdy trwająca od lat już walka między Stalinem a Trockim rozgorzała w najlepsze. A kiedy w piętnaście miesięcy później wyjeżdżałem z Rosji, walka nie była jeszcze skończona. Poprzednio toczyła się ona jawnie, — obecnie stała się podziemną. Partja komunistyczna stoi w przededniu świeżego kryzysu.
Rok 1923, trzeci rok „nepu“, pokoju i odbudowy przemysłu, zaznaczył się upadkiem rewolucji niemieckiej i przesileniem w łonie partji, osłabionej w swym rozwoju skutkiem śmierci Lenina. Duży odłam, ze starymi bolszewikami na czele, domagał się zdemokratyzowania wewnętrznego reżimu partji. Należało — ich zdaniem — „zdemilitaryzować“ partję, skoro wojna domowa się skończyła. Trocki głosił odważnie „nowy kurs“, mający zaradzić zbiurokratyzowaniu i zastojowi umysłowemu, mający zrobić miejsce dla młodych. W tym duchu też powziął Centralny Komitet jednomyślnie liczne rezolucje. Ale kiedy Trocki w „Prawdzie“ zaczął upominać się o wprowadzenie tych rezolucyj w życie, wówczas rozpętała się przeciw niemu odrazu gwałtowna kampanja. Zarzucono mu, że dyskredytuje Komitet Centralny, że zagraża jedności partji, że chce naruszyć podstawowe fundamenty
