Strona:PL Jerzy Żuławski-Stara Ziemia 252.jpeg

—   244   —

monji naprzód w sztuce, w życiu, wreszcie w wiedzy najgłębszej, nie dociekającej lecz twórczej — daleko stąd na Wschodzie.
 Lord Tedwen oczy dłonią osłonił: zdumienie najwyższe na twarzy mu się odbiło.
 — To ty? — to ty? — wyszeptał.
 — Tak. Ja to jestem, nauczycielu, ja — Serato, jedyny, któregoś napróżno przy sobie zatrzymywał, choć wielką łaską to było, jeśliś kogo za ucznia raczył przyjąć. Stoję przed tobą po latach czterdziestu i widzisz, że nawet starszy nie jestem niż wówczas, gdym od ciebie odchodził, skrzypce w ręce ująwszy i tobie dziękował, żeś chciał dla mnie dobrze, a wskazał drogę mimowolnie, którą iść... nie należy, przynajmniej dopóki się nie ma wiedzy innej, z głębi ducha dobytej i pozwalającej z uśmiechem patrzyć na wszelką nicość doczesnego istnienia. To, ku czemu wy dążycie napróżno w rozpacznej tęsknocie, początkiem być winno. Patrzcie na mnie! Wy odkryliście formułę życia niewątpliwą, ujęliście ją w znaki algiebraiczne, na czarnej tablicy wypisali i — stoicie przed nią bezradni! Ja nie znając jej, życie swe nawet materjalne trzymam w ręku i nie pozwalam mu zamierać, a nie używam po temu innego środka, jak tylko swojej wiedzy i woli!
 Niepokój ogarnął słuchaczy. Obojętni aż do tej chwili powstawali teraz z miejsc, podając sobie nawzajem znane wszystkim dawne imię dziwnego człowieka, który w ten sposób do nich przemawiał Niektórzy cisnęli się bliżej, inni z niedowierzaniem kręcili głowami, żywo rozprawiając. Jeden sir Robert po chwili pierwszego zdumienia spokój odzyskał zupełny. Patrzył w milczeniu na Nyanatilokę, a gdy ten przestał mówić, ozwał się powoli i dobitnie:
 — Jeśliś ty jest Serato naprawdę, dokonałeś rzeczywiście cudu dziwnego, jednakże działać w duchu a wiedzieć, to nie jest jedno. Zwierzę każde płodzi życie, nie mając jasnej świadomości własnego istnienia. Wszelka wiedza jest zawsze i tylko badaniem.