Strona:PL Nowodworski-Encyklopedia koscielna T.3 034.jpeg

22

Buddaizm.

w Luwo w Sjamie, w Meadey i innych miejscach. Wyobraźnia buddystów w odciskach stopy Buddy dostrzega wizerunki koła wozu trjumfalnego, wieńca, tarczy księżyca; specjalne dzieło, Dharma-pradipika, wylicza wszystkie ślady szczęśliwej stopy. Pewną jest rzeczą, że szczegóły kultu buddyjskiego, o których wyżej wspomnieliśmy, należą do późniejszych epok, lecz i to także nie ulega wątpliwości, że główne rysy odnoszą się do czasów samego Buddy i jego pierwszych uczniów; przebija się zaś w tym kulcie więcej cześć człowiekowi niż bóstwu okazywana, a religijne pierwiastki zkądinąd zostały zapożyczone. — 4. Wewnętrzna historja buddaizmu. Dzieje buddaizmu łączą się z dziejami jego ksiąg świętych, tych zaś powstawanie wiąże się z historją synodów. Buddyści wyliczają cztery główne synody, z których trzeciego nie uznaje północ, czwartego południe. Pierwszy synod odbył się zaraz po śmierci Buddy, i na nim rozpoczęto zbieranie i wydawanie ksiąg świętych. Pomiędzy licznemi wikszu, którzy przybyli na pogrzeb Buddy do Kuszinagora, Kasjapa, jako najznakomitszy, obrany został głową zgromadzenia. Jeszcze za życia Buddy w wielkiém był on poszanowaniu u swego mistrza, który go następcą po sobie wyznaczył. Pochodził z familji bramińskiej i nosił tytuł wielkiego. Spełniając polecone mu przez mistrza zebranie całej nauki, zwołał Kasjapa zgromadzenie dobrego prawa, i w tym celu wybrał pięciuset cnotami i mądrością odznaczających się wikszu. Obrady trwały przez 7 miesięcy. Główném ich zadaniem było spisanie nauki Buddy. Nagromadzony materjał podzielono na trzy części, tripitaka, i redakcję pierwszej części ksiąg Sutra, powierzono Anandzie; drugiej, traktującej o dyscyplinie, Upali; Kasjapie dostała się trzecia część, wykładająca zasady filozoficzne systematu Buddy. Zgromadzenie to nazywa się sthavira, gdyż tylko sami uczniowie Buddy byli na nie powołani, albo synodem pięciuset. Drugi synod odbył się za króla Kalastoka, w dziesiątym r. jego panowania, w 100 czy też w 110 lat po śmierci Buddy. Powodem do zwołania tego synodu były nadużycia, które się zakradły do vihary Mahana w kraju Vridżi. Zaczęto tam bowiem uważać za dozwolone dziesięć następujących zakazów: 1) nie przechowywać soli dłużej nad 10 dni; 2) nie jadać jeszcze raz po obiedzie, 3) nie spożywać po za murami vihary rzeczy, których spożywanie w viharze jest zakazane; 4) pewne praktyki religijne spełniać nie w domu, lecz tylko w przysionku upawasatha (t.j. w przysionku postów); 5) nie czynić nie bez zezwolenia przełożonych; 6) nie powoływać się na przykład starszych w razie popełnienia jakiejś winy; 7) nie używać serwatki po obiedzie, 8) nie używać odurzających napojów; 9) nie siadywać na miękkich kobiercach; 10) nie nosić ozdób złotych albo srebrnych. Sthavira Jasja sprzeciwiał się z początku temu upadkowi karności, lecz kiedy jego napomnienia nie skutkowały, zwołano synod do Bolukarama-vihara, który zadecydował, że wszystkie owe czynności sprzeciwiają się księgom Sutra. Synod ten zajmował się także zbieraniem praw i w przeciągu 8 miesięcy zadanie swoje wypełnił. Od liczby 700 wikszu, udział w nim biorących, nazywa się on synodem siedmiuset. Nowej siły nabrał buddaizm od chwili, kiedy drugi Assoka, nazywający się w pozostałych po nim napisach Pijadasi, stronnik braminizmu, przeszedł na religję Buddy. Odtąd stał się on gorliwym jej krzewicielem. Król ten zalecił, aby co pięć lat zbierały się buddyjskie zgromadzenia, dla odbywania ogólnej spowiedzi i wyjaśniania sobie przepisów religijnych.