stawił w języku franc.: 1) Historję założenia chrystjanizmu, zaczerpniętą tylko z autorów żyd. i pogańskich, 1764, dzieło napisane ciężkim stylem, ale uczone i opracowane krytycznie; 2) Byt Boga dowiedziony z dziwów natury, 2 t.: 3) Odpowiedź na zarzuty niedowiarków pko różnym miejscom Pisma św., 3 t.; oba te dzieła były bardzo cenione; 4) De apostolica Ecclesiae Gallicanae origine, 1752. Cf. Feller, Diet. biogr.
Bullinger Henryk, ur. w Bremgarten, w kantonie Argowji, 18 Lipca 1504. Był jednym z główniejszych nowatorów i następcą, Zwingla w Zurichu, z nazwą antistes. Okoliczności, wśród jakich B. się urodził i wychował, prowadziły go już na drogę antykościelną. Ojciec jego był zdrożnym kapłanem, który żył bezwstydnie w związku nieprawym. Po ukończeniu nauk, H. B. zaprowadził herezję w klasztorze Kappel, w kantonie Zurich 1525, i w parafji Bremgarten 1529, gdzie został kaznodzieją. R. 1531 przywołany do Zurichu, rozwijał tam wielką czynność. Podany przez Bucera projekt unji odrzucił, z powodu wielkiej różnicy między nauką Lutra i nauką nowatorów szwajcarskich o Eucharystji. Wydał 1543 r. wszystkie dzieła Zwingla, a 1545 r. ogłosił ich dopełnienie. W 1549 oddzielném pismem namawiał swych współwyznawców, aby nie udawali się na sobór do Trydentu. T. r. bronił zgody zurichskiej (consensus tigurinus). R. 1550 legat papiezki, uniwersytet paryzki i lowański potępili jego pisma, a Karol V ten wyrok potwierdził. Od 1561 r. prowadził aż do zgonu swego polemikę, z powodu nauki o Najśw. Sakramencie, z Andreem, Brenzem i Wyttenbachem. Przedtém jeszcze ucierał się z anabaptystami. Jego zwolennicy oskarżali go o zbyteczną łagodność, chociaż stanowczo się oświadczył za skazaniem na śmierć Serveta. Poznawszy się z niektórymi anglikami, wydał 1538 r. De Scripture Sacrae auctoritate deque episcoporum auctoritate et functione lib. II, i dzieło to dedykował Henrykowi VIII; ta okoliczność porównana z datą tłumaczy jego treść. Z wielkiej liczby pism Bullingera zasługuje na uwagę Kronika helwecka w 4ch częściach: niemal wyłącznie zajmuje się ona historją Zurichu, od 1519 do 1532 r. zawiera wiele ważnych dokumentów. Towarzystwo patrjotyczne i historyczne wydało ją 1838—1840 roku. W swoim czasie wielki rozgłos miały jego homilje na Apokalipsę, gdzie przez antychrysta rozumieć chce Papieża. Życiorys jego pisali: Hess (Zürich 1828 roku) i Franz (Bern. 1828). (Haas). R.
Bułhak Jerzy, bp piński i turowski. Wszedł do bazyljanów w Żyrowicach 1713 r., kończył studja w Rzymie. Nauczycielem był w Żyrowicach, Włodzimierzu, a jako uczony i gorliwy, wzięty był do boku metropolity Rusi Leona Kiszki, gdzie przebywał lat 10; potém 2 lata był sekretarzem Lebieckiego, bpa chełmskiego; poczém po Teofilu Godebskim, który przeszedł na biskupstwo włodzimierskie, został bpem pińskim i turowskim. Prócz tego był archimandrytą supraślskim i leszczyńskim. Własnym nakładem wydał: Missa s. Joannis Chrysost. juxta usum orient., ecclesiae ex sclavonico idiomate in latinum translata, Lwów 1735. W Supraślu wydrukował 1743 Biblię po rusku, in f. min., przy pomocy bazyljanina Innoc. Chanckiewicza i Teofila Lacewicza. Świetna epoka drukarni supraślskiej od niego się rozpoczyna. Gorliwego tego biskupa na starość opanowała chciwość i ambicja; ztąd starał się o każde wyższe wakujące biskupstwo, jakkolwiek daremnie. Przygotował sobie na-
