nego arbpa Rawenny. Chryz. zgromił go za naruszanie spokoju Kościoła, szerzeniem fałszywych nauk o rzeczach niedostępnych dla rozumu ludzkiego, i zalecił mu „zupełne we wszystkiém posłuszeństwo względem Papieża, gdyż przez niego jednego ś. Piotr, który na Stolicy rzymskiej zasiada i Kościołem kieruje, prawdę sumiennemu badaczowi wyjaśnia; kto istotnie dąży do pokoju Kościoła i umocnienia wiary, ten może dopiąć pożądanego celu tylko w zgodzie i posłuszeństwie biskupowi rzymskiemu.“ Ch. zakończył życie, według relacji Agnellusa, w kościele ś. Kassjana w Imoli (ok. r. 450), gdzie dotąd relikwie jego się znajdują. Pisma: oprócz wspomnianego Listu do Eutychesa, jest 176 kazań (Sermones), z których wszakże 5 (ser. 53, 107, 129, 138, 149) są podrobione, według zdania większej części uczonych. Kazania te zostały zebrane w jedną całość z przedmową przez Feliksa, bpa Rawenny (około 710). Prawdopodobnie jednak zbiór Feliksa obejmował, oprócz nauk Chr., inne jeszcze, należące do późniejszych biskupów Rawenny. Późniejsze wydania dzieł ś. Chryzologa zawierają nadto 7 mało dotąd znanych jego kazań. Treść jego kazań stanowią homiletyczne objaśnienia Pisma ś., np. o marnotrawnym synu (Sermo 47), o bogaczu i ubogim Łazarzu (Ser. 121 —124), o niesprawiedliwym włodarzu (ser. 125 i 126), oprócz tego tłumaczy w nich rozmaite ustępy z opowiadań Ewangelji o Zbawicielu, wykazuje wzniosłość myśli zawartych w Psalmach i w Listach ś. Pawła. Katechumenom wykłada symbol wiary (ser. 56—62), Modlitwę Pańską (s. 67—72), wtajemnicza wiernych w znaczenie świąt uroczystych (73—84, 156—160), wysławia świętych pańskich, Matkę Boską (s. 140, 142—144), ś. Jana Chrzciciela (s. 86—92, 127 i 174), ś. Szczepana (ser. 154) i t. d. Inne znowu kazania mają za przedmiot zbawienie i odkupienie, walkę człowieka dążącego do połączenia się z Bogiem, modlitwę, zaparcie się siebie samego i t. d. Nauki jego są zwięzłe, pełne treści, oraz wzniosłych myśli, lecz do dokładnego zrozumienia wymagają dłuższych studjów, lub pomocy komentarza. Pierwszy raz (editio princeps) wydał Sermones ś. Chr. Agapit Vincentinus (Bonon. 1534 in 4-o); później D. Petri Chryzologi Sermones aurei commentariis illustrati, opera et labore Martini del Castillo, Lugduni 1676 f. (to wydanie obejmuje tylko 21 Sermones i list do Eut.). Petri Ch. Sermones ed. D. Mita, Bonon. 1643, następnie Venetiis 1742. Nąjlepszą edycją jest: S. P. Ch. Sermones ed. Sebastianus Pauli, Venetiis 1750; przedruk. Aug. Vindel. 1758, i ap. Migne Patrol, lat. t. 52. Epistola ad Eutychetem, najdokładniej podana w łacińskim i greckim tekście, w S. Leonis Opp. ed. Ballerini, Venetiis 1753. W edycji Migne'a znajduje także Jos. Amadesii Dissert. de metropoli eccles. ravennatensi. Cf. Herm. Dapper, Der h. Petrus Chryzol. erster. Ersbisch. von Ravenna, Cöln u. Neuss 1867 in 8 s. 183. Florian von Stablewski, Der h. Kirchenvater Petr. von Ravenna Chrysologus, nach den nensten Quellen dargestellt, Poznań 1871 in-8 s. 145. (Fessler). I. N.
Chryzostom (Złotousty), Chrysostomus, Jan, św. (27 Stycz. al. 14 Wrz.), ur. w Antjochji 347 r. (v. 344); Doktor Kościoła Ojciec, Secundus, dowódca w wojsku rzymskiém, wcześnie go odumarł i wychowaniem młodego Jana zajęła się matka, Anthusa. Uczęszczając do szkoły słynnego wówczas retora Libanjusza, tak wielkie czynił w naukach postępy, że pogański mistrz upatrywał w nim najzdolniejszego po sobie następcę. Skończywszy nauki, obrał zawód adwokata, jako najprędzej wówczas
