w początkach w. XIII w coraz wyraźniejszej formie jest ona znana. Pierwszy ślad naszego confiteor znajduje się u Egberta, arcbpa Yorku (735), i u Chrodeganga, bpa Metzu. Odtąd napotykamy tę formułę w różnych odmianach. Trzeci synod rawennateński (1314; Harduin, Acta Conc. VII p. 1389) przepisuje formuję zupełnie zgodną z dzisiejszą; wszakże dopiero Mszał św. Piusa V zaprowadził stałą już jej jednostajność. Formuła dzisiejsza jest bardzo poważna, właściwa i piękna. Kapłan przy rozpoczęciu Mszy św. głęboko nachylony u stopni ołtarza, jako korzący się grzesznik przed Bogiem, odmawia confiteor, wyznając w ogólności publicznie swe grzechy przed Bogiem, jako przed Sędzią i Panem najwyższym, przed Najś. Panną, jako najdostojniejszą po Bogu, przed pierwszym z aniołów św. Michałem, przed Janem Chrzcicielem, reprezentantem świętych starego zakonu, przed św. Piotrem i Pawłem, pierwszymi krzewicielami wiary Chrystusowej, oraz przed wszystkimi świętymi, którzy się zjawią na końcu świata „ad faciendam vindictam in nationibus.... ut faciant in eis judicium conscriptum“ (Ps. 149); nareszcie przed braćmi nawet, wedle słów św. Jakóba: „Confitemini... alterutrum peccata vestra (V 16). Potém się bije trzykrotnie w piersi, za przykładem publikanina, dla wzbudzenia żalu tém serdeczniejszego, i znowu błaga Najś. Pannę i drugich świętych, którym się spowiadał, nareszcie braci prosi, ażeby się za nim do Boga wstawili. Po takiém wyznaniu szczerém i żałośném można się spodziewać odpuszczenia grzechów powszednich, a nawet śmiertelnych zapomnianych, lub w braku spowiednika (in defectu confessarii), jeżeli przytém będzie skrucha prawdziwa (contritio perfecta). Gdy zaś nietylko kapłan Mszę św. odprawujący, ale i wszyscy obecni na niej świętością się okryć powinni, ztąd też posługujący w imieniu wszystkich odmawia confiteor nawzajem, w tém samém znaczeniu jako się rzekło. Wiele pięknych i gruntownych uwag na tę formułę wyznania ob. w Gawancie z Meratim t. I p. 158, Romsée t. II p. 55, Herdt t. II n. 51. U nas ją wedle ustaw synodu z r. 1285 odmawiano po polsku w kościele, po egzortacji za zmarłych: „Kaję się Bogu" etc. (Hube, Antiquiss. constit. syn. p. 168). Dodawać w confiteor imiona świętych patrjarchów zakonu, bez zezwolenia Ś. K. O., nie wolno; ani też zakonnicom nie wolno mówić: tobie matko, zamiast tobie ojcze, ani wam siostry, zamiast wam bracia.
Congrua (portio), jest to najniższa summa czystego dochodu, wystarczająca na utrzymanie duchownego, odpowiednio jego stanowi. Oznaczenie takiej summy jest potrzebném dla niższych kościelnych urzędów, do których szczupłe fundusze są przywiązane, jako to dla proboszczów i innych pieczę dusz sprawujących. Mimo to, prawo kanoniczne nigdzie takiego minimum uposażenia, koniecznego do utrzymania proboszcza, lub innego duchownego, nie postanowiło, a ile razy zachodziła tego potrzeba, Kościół pozostawiał oznaczenie kongruy biskupom, mianowicie gdy szło o obmyślenie uposażenia dla nowo utworzonych beneficjów i posad duchownych. Sobór trydencki (ses. 21 c. 4) rozkazuje parafje rozległe, których obsługa jest trudna, dzielić i tworzyć nowe i uposażać je częścią dochodów dawnej parafji, ale oznaczenie jej wysokości zostawia biskupom. Zdarzało się, że parafjalne beneficja inkorporowano do klasztorów, kolegjów i innych duchownych instytutów, dla powiększenia dochodów tych ostatnich. Wtedy pozostawionemu do pełnienia parafjalnych obowiązków wikarjuszowi (vicarius curatus, perpetuus) nakazywano zostawić odpowiednią część do-
