Strona:PL Nowodworski-Encyklopedia koscielna T.3 502.jpeg

492

Consalvi.

wolał otrzymać jaką posadę w samém państwie Kościelném. Posuwając się szybko w urzędach, roku 1792 został audytorem przy najwyższym rzymskim trybunale, Rota, i używał takiej sławy, że ze wszystkich stron Włoch trudniejsze sprawy poddawano pod jego sąd polubowny. Dla wielkiej jego działalności i żywości nazywano go wówczas żartobliwie monsignor ubique. Czynny i gorliwy w swoim fachu, śledził przytém baczném okiem za ówczesnemi wypadkami politycznemi. Gdy w 1797 rzeczpospolita Francuzka wojną zagroziła państwu Kościelnemu, spokojny uditore został asesorem wojennym, na którym urzędzie nawet i po pokoju, w Tolentino zawartym, pozostał. Czynność, jaką C. na tém stanowisku okazał, ściągnęły nań nienawiść francuzkich i rzymskich rewolucjonistów. A gdy w krwawém starciu wojsk papiezkich z rzymskimi demagogami, podnieconém przez francuzkich podżegaczy, 2 Wrześ. 1797 padł Duphot, przypisano rządowi papiezkiemu, a w szczególności Consalviemu, umyślnie przygotowane zabójstwo. Po zdetronizowaniu Piusa VI (ob.) 11 Lutego 1798, na Consalviego zwrócono całą surowość. Dwukrotnie więziony w zamku św. Anioła, ztamtąd przeniesiony do Terracina, na wstawienie kardynała Yorku otrzymał pozwolenie wyjazdu do Neapolu. Z tego miasta niebawem udał się C. przez Livorno do Florencji, aby odwiedzić mieszkającego tam w klasztorze kartuzów Papieża. Przebywał następnie C. na terrytorjum weneckiém, a podczas wyboru Piusa VII pełnił w konklave obowiązki sekretarza św. Kolegjum. Nowy Papież poznawszy go tutaj, ocenił jego przymioty i zaraz mianował podsekretarzem stanu, a następnie, 11 Sierp. 1800 r. w Rzymie na publicznym konsystorzu, kardynałem djakonem tyt. św. Agaty alla Suburra; tytuł ten r. 1817 przemieniony został na ad St. Mariam ad Martyres. W kilka dni po otrzymaniu godności kardynalskiej zostawszy sekretarzem stanu, uporządkował finanse, zachęcał przemysł, a przez nadanie wolności handlowi zbożowemu, podniósł rolnictwo. Wówczas też pierwszy konsul objawił życzenie przywrócenia Kościoła we Francji. Z porady Consalvi’ego wysłano dla negocjacji do Paryża kardynała Spina. Pierwszy konsul niezadowolniony z dworu rzymskiego i jego legata, że nie ustępowali jego woli, odwołał swego posła i zaczął okazywać zamiar urządzenia Kościoła we Francji, z pomocą odszczepieńczych księży, tak zwanych konstytucjonistów. Wtedy, 22 Czerwca 1801 r. kardynał sekretarz stanu, wraz z odwołanym posłem, udał się do Paryża. Zręczném a uprzejmém obejściem, wytrwałością w głównych punktach, a ustępstwami tam, gdzie ustąpić było jeszcze można, udało mu się zawrzeć konkordat 15 Lipca t. r. Consalvi zyskał sobie sławę zręcznego dyplomaty, ale z drugiej strony oburzył na siebie całe emigrancyjne duchowieństwo francuzkie i stronnictwo legitymiczne. Ale i pierwszy konsul sprzykrzył sobie niebawem Consalviego, z powodu negocjacji (1802) o urządzenie stosunków kościelnych w górnych Włoszech. Naleganie Rzymu o dokładne odgraniczenie władzy duchownej od świeckiej, i stanowcze uchylanie się od dania tak znacznych ustępstw, jak poprzednio dla Francji, wydana poprzednio jeszcze protestacja przeciw artykułom, tak zwanym organicznym, które samowolnie dodał Bonaparte do konkordatu: wszystko to rozjątrzyło władcę Francji przeciw papiezkiemu sekretarzowi stanu. Rozjątrzenie to wzmagało się jeszcze, w skutek początkowej odmowy Papieża na zaproszenie przyjazdu na koronację Napoleona i w skutek samodzielnej postawy rzymskiego gabinetu w kwestjach politycz-