Strona:PL Nowodworski-Encyklopedia koscielna T.3 615.jpeg

605

Cystersi w Polsce.

Stanisław III 1508, 27 Jan III 1509, 28 Grzegorz IV 1525, 29 Jan IV 1525, 30 Stanisław IV 1530, 31 Jan Janowski 1549, 32 Stan. Bukowicki 1561, 33 Piotr Borowski 1565, 34 Joachim Cieniawski 1597, 35 Stan. Drohojowski 1607, 36 Remigjusz Łukowski 1633, 37 Joachim Mstowski 1642, 38 Marcin Pawlikowski 1655, 39 Krzysztof Lipnicki 1651, 40 Prze. Domiechowski 1668. Od r. 1794, po sprzedaniu dóbr przez rząd austrjacki, klasztorem rządzi przeor tylko. R. 1762 było 19 zakonników, obecnie jest 7. Wiele szczegółów hist. ma Długosz, Liber benef. III p. 436—446; Morawski, Sądecczyzna, Krak. 1863 t. I i II. Opis w Bibliotece warsz. r. 1850 t. III. Cf. Rzyszczewski et Muczk., Cod. dipl. III 31, 32, 48, 61, 66; niektóre przywileje ob. ap. Feier, Cod. dipl. Hungar. IV 2, 78, 90, 249. Fuxhoffer, Monasteriologia Hungar. ed. Czinar II 84, III 172, 182, IV 2, 152. Theiner, Mon. Pol. I 460, 466. — 11. Bledzew, Blesen (mon. Bledzoviense) nad r. Obrą, w djecezji poznań. Władysław Odonicz, ks. wielkopolski, r. 1232 sprowadził zakonnikow z Dobregoługu (Dobriluk), w Luzacji wyższej, i wyznaczył im miejsce błotniste nad r. Obrą. na którém wystawiony klasztor przybrał nazwę Nowy Dobryług. Kościół klasztorny miał być poświęcony 1238 r. R. 1250 ks. Władysław pomnożył ich posiadłości (Raczyński, Cod. diplom. maj. Pol. s. 53). Że zaś byli narażeni na częste powodzie, dwaj dziedzice wsi Zemska (niem. Semeritz), Eustachy i Wojcieszko, odstąpili im swoją wieś (1260), z warunkiem wystawienia w niej klasztoru i kościoła. Osiedli oni w Zemsku 1269 r., lecz narzekać poczęli na niepłodność ziemi; zaradzając ich potrzebie, bp poznański Mikołaj z kapitułą dodał im (1269) pewne dziesięciny (Raczyński op. c. s. 55). Zakonnicy jednak długo namyślali się, czy tu opactwo założyć. Uczynili to wreszcie r. 1286 (Annal. Cisterc. n. 807, ap. Winter). Odtąd Zemsk nazwano także Nowym Dobryługiem. Lecz dla braku wody zaledwie 130 lat tu byli; r. 1407—1414 osiedli w Bledzewie, chociaż pewna liczba zakonników do r. 1578 przebywała jeszcze w Zemsku. R. 1797 dobra klasztorne przez rząd pruski sprzedane, a r. 1835 opactwo i klasztor zniesione. Należały do niego prepozytury: Bledzew, Rokitno, Fafald. W r. 1762 żywił 34 zakonników, a 16 w r. 1809. Dzieje opactwa opisane w Archiwum teologiczném rok I p. 472, z którego wyjątki pomieścił Łukaszewicz w Opisie kościołów djec. pozn., i Encykl. pow. więk. t. III; szczegółowo też opisał Ledebur, w Neue Allgem. Archiv III 293—319. Winter, II 366. — 12. Przemęt (m. Premetense) nad r. Obrą, w djec. poznań. R. 1278 Benjamin, wojewoda, sprowadził zakonników z Paradyża i klasztor im założył we wsi Wieleniu. Tu cystersi zamieszkali od r. 1285 (Rzyszczewski et Muczk. Cod. dipl. I 97. Annal. Cist. ap. Winter), będąc wystawieni na rozboje i łupieztwa. Władysław Jagiełło r. 1409 dał im bezpieczniejsze miejsce, nadając miasto i zamek Przemęt z przyległościami. Cystersi wystawili sobie kościół i klasztor i w Kwietniu r. 1418 przenieśli się z Wielenia. Jan XXIII potwierdził darowiznę Jagiełły. Łukaszewicz, Opis kośc. djec. pozn. II p. 268. Ledebur, Neue Allgemeine Archiv I 361, cf. Wiener op. c. I 361, II 371. W r. 1762 było zakonników 26, a w r. 1809 15. — 13. R. 1243 Bogusz, wojewoda mazowiecki, założył klasztor cystersów w Szpitalu, noprzeciw Włocławka (cf. Rzyszczewski, Cod. dipl. II 629). Innocenty IV (22 Czerw. 1244) fundację tę przyjął pod swoją opiekę (Leski, Statuta ord. cist. s. 7). Zakonnicy sprowadzeni zostali z Geor-