ków zaś, tchórzów[1] i wszeteczników[2], w bagnie albo w błocku przywaliwszy kratą, grążą. Takowa różność kary dla tego jest ustanowiona, aby zbrodnie publiczne wszystkim były jawne, a sromoty osobiste w wiecznej ugrzęzły niepamięci. Leksze przestępstwa nie są też bez nagany według pomiaru grzechów. Winowajca opłaca się końmi, bydłem, dając część królowi lub miastu, część osobie pokrzywdzonej, albo jej krewnym[3]. Na tychże sejmach obierają się starsi, do szafunku sprawiedliwości w powiatach i włościach[4], z przydaniem każdemu stu wybranych z gminu towarzyszów, którzy wespół z nimi zasiadają w radzie i sprawy sądzą.
XIII. Żaden się nie pokaże bądź publicznie, bądź
- ↑ „Ignavos et imbelles.“ To jest tych, którzy będąc w obowiązku służby żołnierskiej, zawołani od starszych na obronę ojczyzny, pod chorągiew nie stawają. Obacz Cezara de Bell. Gall. w k. VI rozd. 22. Widzieć także edykt cesarza Lotaryusza w prawie lombardzkiem, w k. III titulo XIII. „Quicunque liber homo (szlachcic lub mający posesyą ziemską) a comite suo fuerit admonitus, aut ministris ejus, ad patriam defendendam, et ire neglexit, et excercit supervenerit ad istius regni vastationem, vel ad contrarietatem fidelium nostrorum, capitali subjaceat sententiae.“ Gdy w naszym kraju nie było jeszcze regularnej i płatnej milicyi, ale każdy szlachcic z gruntu który trzymał, winien był służbę wojenną pełnić osobiście z więcej lub mniej koni i pachołków, według taxy posesyi, znajdujemy w historyi i w prawach przepisane kary na niestawających do obozu. Dawniej wojewodowie, których właściwie zwać można duces, albo Comites Palatini, obyczajem wziętym od Niemców i Franków, czynili popisy rycerstwa, i w pole na zawołanie książąt wyprowadzali.
- ↑ „Corpore infames“ Sodomczyków. Nieznajome dawniej w Polsce takowe zbrodnie, nazwiska nawet właściwego nie znalazły.
- ↑ Nie mieli Germanowie, jako się mówiło wyżej, innych dostatków prócz dobytku. Gdy się potem u nich pokazało złoto i srebro, odmieniły się kary w płatki pieniężne. Została atoli pamięć dawnego zwyczaju.
- ↑ Mówiliśmy wyżej, że Germanowie dzielili się na narody
„Ab hora tertia dies revinctis post tergum manibus suspensus ad arborem dependebat; ad horam vero nonam depositus, extensusque ad trocleas caedebatur fustibus, virgis et loris duplicibus etc.“ W prawie salickiem, lex salica, nie godziło się nikomu pod wielką karą zdejmować z drzewa takowego zbrodnia.
