woj. kij. het. pol. kor. pisany od samego J. P. Żółkiewskiego hetmana«. Jestto redakcja owa obszerniejsza, zresztą niezbyt dokładna.
KTO JEST AUTOREM?
Tak Naruszewicz[1], jak i Bielowski[2] napotkali kopje, które miały taki nagłówek: »Początek i progres wojny Moskiewskiej za panowania Króla JMci Zygmunta III za regimentu JP. Stanisława Żółkiewskiego woj. kij. het. pol. koronnego, pisany od samego J. P. Żółkiewskiego hetmana i z własnej jego ręki tu przepisany«.
Także Kobierzycki[3], historyk wojny moskiewskiej, piszący w połowie XVII w., był zdania, że sam hetman był autorem tego pamiętnika.
Wprawdzie hetman za wzorem Cezara i Ksenofonta pisze o sobie w trzeciej osobie: »pan hetman...«. Pomimoto w niejednem miejscu zdradza się, że on jest autorem. Tu i ówdzie wymyka się mu słówko: »jako mam wiadomość«, »jako wiem«, i to zazwyczaj, gdy pisze o tajnych w cztery oczy konferencjach z królem, o których mógł wiedzieć tylko Żółkiewski.
Gdyby pisał ten pamiętnik jakiś sekretarz czy domownik czy przyjaciel hetmana, toby ton był bardziej panegiryczny. Tymczasem autor pisze skromnie, nawet za skromnie o triumfach hetmana.
Że pisał to sam Żółkiewski, przedewszystkiem wskazuje jędrny styl żołnierski, a dowodzi zestawienie tekstu listów jego prywatnych z tekstem pamiętnika.
