Strona:Stanisław Załęski - Jezuici w Polsce T. 1 Cz. 2.djvu/266

Ta strona została przepisana.

Modestin w Litomyślu 1592 r., na język litewski Mikołaj Dauksz w Wilnie 1599 r.
Tymsamym praktycznym zmysłem wiedziony Wujek, przełożył na polskie „Maluczki katechizm Kościoła powszechnego przez Piotra Kanizyusza Th. Zebrania Pana Jezusa napisany, Kraków 1570“. Ułożył też podręczniki do kazań pasyjnych i pogrzebowych: „Pasya, to jest Historia Męki Pana Naszego Jezusa Chrystusa.. na siedem części z wykłady swemi rozdzielona, Poznań 1575“[1] i „Czyściec, to jest zdrowa a gruntowna nauka o modlitwach, mszach i jałmużnach za umarłe wierne i o mękach czyscowych po śmierci, Poznań 1579“.
Dzięki więc nauce, pisarskiemu talentowi i gorliwości Wujka, kler polski zaopatrzony został w podręczną biblioteczkę kaznodziejską, Katolicy wszyscy w pożyteczną lekturę duchowną. „Ledwo który pleban albo kaznodzieja był, powiada współczesne źródło (wydawcy biblii Wujkowej 1599), któryby jego Postylle nie miał, a Katolikom wszystkim Postylle heretyckie, których się byli bardzo jęli, z ręku wytrącił“.
Wujek w wydaniu swych kazań wyprzedził Skargę, wskazał i utorował mu niejako drogę. On pierwsze łamiąc lody, stworzyć sobie musiał polski język teologiczny, bo dotąd wszelkie kwestye z tej dziedziny roztrząsano po łacinie. On pierwszy odważył się na polemikę w polskim języku z heretykami, polemikę dla braku lub nieustalenia jeszcze polskiej terminologii teologicznej, trudną i do pewnego stopnia niebezpieczną. Skarga przewyższał go potęgą wymowy „dźwiękiem metalicznym stylu“, niedarmo zwano go „złotoustym“, ale w kazaniach Wujka, którego współcześni „polskim Hieronimem“ zwali, miał już wzór gotowy gruntowności nauki, obok nadobnej formy wysłowienia, umiejętnego posługiwania się wymową Ojców Kościoła, doboru i zastosowania cytat Pisma św. w właściwym jego duchu. Utrzymują powszechnie, że Wujek przewyższał Skargę zasobem wiedzy naukowej, w filologii zwłaszcza hebrajskiej i klasycznej.

Największą atoli pracą, zasługą i chwałą Wujka, która imię jego nieśmiertelnem w Polsce uczyniła, to przekład Pisma

  1. Drugie i trzecie wyd. 1582, 1590.