a biskupa Werony (Żywotów Świętych 8 tomów), z Kartuza Wawrzyńca Suryusza (Żywotów Świętych 6 tomów) i z „Rocznych dziejów kościelnych“ Baroniusza (po rok 1300 tomów 12) — to już oryginalną pracą jego jest 30 żywotów wyjętych z Pisma św. starego zakonu; 11 żywotów polskich Świętych, czerpanych z kronik Miechowity, Długosza i innych; 22 kazań krótkich na przedniejsze święta roku i blisko 300 nauk „przeciw kacerstwom dzisiejszym“, które on „obrokiem duchownym“ nazywa.
Mickiewicz w „Kursach literatury słowiańskiej“, Rzewuski w „Listopadzie“ nazwali to dzieło „najpoetyczniejszem ze wszystkich“ i słusznie, bo nie masz dzieła w naszym języku, któreby większą rozmaitość w jedności przedstawiało. Znajdziesz w niem wszystkie rodzaje stylu i wymowy... od sielskiej piosnki, kolendy, powieści, legendy, do najwyższych polotów myśli i uczucia, do tonu pieśni Dawidowych i biblijnych szczytów... A nigdzie nie szuka tych piękności, wszędzie je na drodze swej spotyka. Jeżeli gdzie mowa Skargi ma to „szczególne brzmienie, ten dźwięk metaliczny“, po którym ją rozpozna każdy, to pewnie w tych „Żywotach Świętych“[1]. Poznano się na nich; z pociechą i ochłodą serca widział Skarga, już 70 letni starzec „te księgi w ręku ludzkim, któremi pobożni gospodarze domy swe i stoły okrasili, i duchowni i uczeni wszyscy w obec na nie łaskawi i ich czytania nie odmiatają“ i dla tego aż dziewięć razy wydawać je i uzupełniać był zmuszony[2]. Doczekały się one czeskiego przekładu przez Sebastyana Scypiona i 25 wydań polskich, ostatnie z r. 1900.
W lecie 1584 Skarga, złożywszy rektorat wileński, objął rządy nowej rezydencyi św. Barbary w Krakowie, gdzie, jak wiemy, założył arcybractwo miłosierdzia, bank pobożny, czyli komorę potrzebnych. Napisał więc 1584 r. dla nich odpowie-
- ↑ M Dzieduszycki, Piotr Skarga i jego wiek I, 305, 306.
- ↑ W latach: 1579 w Wilnie; 1585 w Krakowie; 1592 w Krakowie 1598, 1601, 1603, 1604 tamże; 1610 w Wilnie i 1612 w Krakowie. Piękne a historycznej wartości są dedykacye Annie Jagiellonce, Annie Komarnickiej, królowej Annie Rakuskiej i królewiczowi Władysławowi. Po śmierci Skargi wydano Żywoty na 16 zawodów; wszystkich więc wydań jest 26. Dwa ostatnie 1880 i 1900 r. przez Jezuitów krakowskich.
