Strona:Stanisław Załęski - Jezuici w Polsce T. 1 Cz. 2.djvu/324

Ta strona została przepisana.

fana (Kraków 1588, w 4-ce, str. 49) i kilka pism drobniejszych[1].

O. Erdman Tolgsdorf, ur. 1550 † 1620. rodem z Warmii. Nauki kończył w Brunsberdze, tam wyświęcony na kapłana i kanonią warmińską od biskupa Kromera obdarzony i wraz z kilku kapłanami posłany na pociechę i posługę Katolikom w Rydze, od heretyków bardzo uciśnionym. Tolgsdorf odebrał od Lutrów kościół św. Jacka, i tam urządził nabożeństwo katolickie, spisał hymny, antyfony i pieśni w języku łotewskim, wyuczył je śpiewać naprzód dziatwę a potem dorosłych. Kiedy król Stefan założył kolegium Jezuitów w Rydze, Tolgsdorf oddał im kościół św. Jakóba i samego siebie 1581 r. Odprawiwszy nowicyat w Krakowie, z rozkazu prowincyała udał się znów do Rygi. Biskup wendeński (inflancki) Nidecki, uprosił go sobie na teologa misyonarza, podczas wizyty pasterskiej Odtąd przez lat 37 rezydując w Wenden, stał się apostołem Inflant, nieodstępnym od boku biskupa Schenkinga (1593—1628), podczas jego częstych wizyt pasterskich towarzyszem. Nie tylko katechizował i kazał po łotewsku, ale ułożył w tym języku katechizm, słownik, kazania, hymny, i antyfony kościelne, które, gdzie i kiedy były drukowane, odszukać nie mogłem. Skołatanego swego żywota dokonał w rezydencyi wendeńskiej 4 października 1620[2].

O. Wawrzyniec Bojer, urodzony w r. 1563, † 1619 r. Uprawiając klasyczne nauki w szkołach, ćwiczyli się Jezuici sami i ćwiczyli swą młodzież także w poezyi klasycznej. Innej poezyi nie znano w XVI i XVII wieku na Zachodzie całym. Wykończoność formy zastępowała w niej polot prawdziwego natchnienia, a nawet, gdy się ono znalazło, krępowała je i niewoliła. Homer i Wergil, Pindar i Horacy uważani za niedoścignione wzory; kto się do nich zbliżył okrzy-

  1. Wielewicki I, 253—256. Brown 256. Backer et Sommervogel IV, 1549—1551.
  2. Cordara. Hist. Soc. Jesu pars VI, 242. Brown 404.