Strona:Władysław Łebiński - Kółka rolniczo-włościańskie.pdf/23

 Od samego początku miała Liga, pomiędzy pięcioma dyrektorami, dyrektora rolnictwa i interesów włościańskich, ale wydział ten z razu nie umiał zupełnie trafić na właściwy kierunek działania. Brano na uwagę ostateczne uregulowanie stosunków ludu roboczego, a mianowicie czynszów, ale czując, że to sprawa raczéj prawodawstwa państwowego, niźli stowarzyszenia krajowego, zawieszono działalność. W roku następnym jednak już Liga doskonale zrozumiała, w jakim kierunku sprawę włościaństwa podjąć należy.
 W zmienionych przez uwłaszczenie i seperacyą stosunkach rolniczych, gospodarcze mniejsi—jak już powyżéj zaznaczyliśmy—narażeni byli prędzéj lub późniéj na niechybną ruinę, skoroby odpowiednio do okoliczności nie starali się urządzać swych gospodarstw. Trzeba tam było myśléć, pracować racyonalnie, robić nakłady i oszczędności zarazem, a tego wszystkiego nauczyć mógł tylko ogólny postęp oświaty, a specyalnie kształcenie się w rzeczach rolniczych. Otóż punkt wyjścia w dalszych działaniach Ligi w tym kierunku.
 Z polecenia dyrekcyi napisał E. Estkowski obszerny program pracy około oświaty i podniesienia dobrobytu ludu. Dotąd nad to, co w programie tym zawarte, mało nowego wymyślono i zrobiono. Nasze kółka rolnicze w zasadzie i w zarodzie, objęte już były w tym programie Ligi.
 Aby podnieść wiejskie rolnictwo, powiada Estkowski, niechaj dyrektorowie Lig udzielają ludowi praktycznych rad rolniczych np. jak najlepiéj hodować inwentarz, jak pomnażać mierzwę, rozmnażać trawy pastewne, jak korzystać z koniczyny, jak się obchodzić ze słomą, którą tak lekkomyślnie niejeden sprzedaje, odbierając tym sposobem inwentarzowi i roli potrzebny pokarm i siły, jak najlepiéj spieniężyć zboże i tym podobne rzeczy, znane mieszkańcom wsi a bezpośrednio ludu tyczące. Na posiedzeniach Ligi powinny dyrekcye podobne kwestye poruszać jako przedmioty ogólnéj dyskusyi i narady. Daléj zaleca Estkowcki, żeby zachęcać żony włościańskie do gospodarności i do porządku, podejmuje sprawę obudzenia przemysłu domowego, pszczelnictwa, ogrodnictwa, wstrzemięźliwości, spółek pożyczkowych, kramów polskich po miasteczkach i gościńcach, spółek produkcyjnych i konsumpcyjnych, radzi dyrekcyom lokalnym odbywać jak najczęstsze zebrania i rozbierać na nich te i tym podobne kwestye z dziedziny pracy organicznéj.
 Próby praktyczne w téj mierze podejmowane, przyniosły niejakie rezultaty zachęcające. Sprawozdania z powiatowych zebrań Ligi, wkrótce zapowiadać zaczęły założenie albo opisywały istnienie różnych specyalnych stowarzyszeń. Najwięcéj powstało — z powodu