Prawdy i herezje. Encyklopedja wierzeń wszystkich ludów i czasów/Kazuistyka
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Autor | |
| Tytuł | Prawdy i herezje. Encyklopedja wierzeń wszystkich ludów i czasów |
| Wydawca | M. Arct |
| Data wyd. | 1930 |
| Miejsce wyd. | Warszawa |
| Źródło | Skany na Commons |
| Inne | K – wykaz haseł K – całość |
| Indeks stron | |
Kazuistyka, metoda stosowania ogólnych zasad moralności lub postanowień prawa karnego do osądzenia konkretnych wypadków. Ocena wartości moralnej czynu jest trudna zwłaszcza w wypadkach t. zw. casus conscientiae (wypadków sumienia), gdy zachodzi kolizja obowiązków. W średnich wiekach, gdy kazuistyka badała szczególnie kwestję, czy pewien czyn odpowiada obowiązkowi, czy mu się sprzeciwia, powstało rozróżnienie trzech rodzajów kazuistyki a mianowicie na kazuistykę filozoficzną, teologiczną i prawniczą. Kazuistyka filozoficzna rozstrzyga o kwalifikacji czynu według zasad moralnych rozumu, a więc w wypadkach kolizji obowiązków po zbadaniu, który z nich jest najwyższy. Kazuistyka teologiczna czyli religijna stoi na stanowisku nauki moralności Kościoła jako prawa bożego. Wreszcie kazuistyka prawnicza rozstrzyga, w przeciwieństwie do metody dogmatycznej, nie według ogólnych zasad prawnych, lecz według obowiązujących w państwie postanowień prawnych, starając się zastosować te postanowienia do poszczególnych wypadków życia.
Najważniejszą rolę odgrywa kazuistyka w katolickiej teologji moralnej. Konfesjonał jest trybunałem, który znać musi wszystko, co stanowi istotę czynu: uczynek czy zaniedbanie, zamiar i wykonanie, warunki pracy i spoczynku, zajęcia, rozrywki, słowa i myśli, uczucia i pragnienia, nawet marzenia senne. Wszystkie te okoliczności wpływają na kwalifikację czynu i decydują o jego wartości moralnej i o zastosowaniu do niego prawidła moralnego. Zaznajomienie się z materjałem tak obszernym i zawiłym wymaga nie tylko dokładnej znajomości wytycznych zasad etyki ale także pewnego rodzaju jurysprudencji, katalogującej poszczególne wypadki. Tę właśnie rolę spełnia kazuistyka.
