Encyklopedia Muzyczna PWM/Gorczycki Grzegorz Gerwazy
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Autor | |
| Tytuł | Encyklopedia Muzyczna PWM |
| Wydawca | Polskie Wydawnictwo Muzyczna |
| Data wyd. | 1979-2012 |
| Miejsce wyd. | Kraków |
| Źródło | Skany na Commons |
| Indeks stron | |
Gorczycki, Gorczyca, Grzegorz Gerwazy, *ok. 1665—67 Rozbark (k. Bytomia), †30 IV 1734 Kraków, pol. kompozytor, kapelmistrz, ksiądz. Rodzice G., Adam i Anna Gorczycowie, byli wolnymi kmieciami, właścicielami największego folwarku we wsi Rozbark, przylegającej do miasta Bytomia (wówczas na terenie Królestwa Czech, lecz w diec. krakowskiej). Początkowe nauki G. pobierał prawdopod. w miejscowej szkole parafialnej; ok. 1678 zapisał się na uniw. w Pradze, gdzie ukończył wydział sztuk wyzwolonych i filozofii. Pobyt w Pradze trwał prawdopod. do 1683. Nast. przez ok. 7 lat G. studiował teologię w Wiedniu i otrzymał tytuł licencjata teologii. 1689 lub w rok później przybył do Krakowa, gdzie 23 XII 1690 przyjął cztery niższe święcenia kapłańskie, 1691 otrzymał subdiakonat, w II 1692 diakonat, a w miesiąc później święcenia kapłańskie. (A więc nieprawdą jest, że G. otrzymał święcenia kapłańskie po studiach trwających tylko 5 miesięcy.) W tym też czasie zmienił formalnie nazwisko Gorczyca na Gorczycki (pierwotna wersja nazwiska pojawia się sporadycznie w aktach do 1695). Wkrótce po przyjęciu święceń kapłańskich został oddelegowany na 2 lata do reorganizowanej tzw. Akademii Chełmińskiej w Chełmnie na Pomorzu, prowadzonej przez ks. ks. misjonarzy, a więc to samo zgromadzenie, które kierowało seminarium duchownym na Wawelu. Do obowiązków G. — oprócz wykładów w wyższych klasach — należało przygotowywanie uczniów do wystawiania na scenie szkolnej popisowych dialogów i deklamacji. Miał też G. jakieś zajęcia dydaktyczne w chełmińskim seminarium misjonarzy. Kierował również kapelą kościoła archiprezbiterialnego, który od 1680 formalnie należał już do ks. ks. misjonarzy. Nie wiemy, jakim zespołem mógł tam dysponować, ale był to prawdopod. niewielki zespół wok.-instr.
Po 2 latach G. wrócił do Krakowa, gdzie otrzymał stanowisko wikariusza katedralnego; poza stałym dochodem upoważniało ono do zamieszkania na Wawelu. 1696 kapituła powołała G. na stanowisko penitencjarza, czyli spowiednika katedralnego. 10 I 1698 został mianowany kapelm. katedry z tytułem Magister capellae musices Ecclesiae Cathedralis Cracoviensis; to przesądziło o fakcie, że gł. dziedziną jego działalności stała się muzyka. W zakres obowiązków G. jako kapelm. wchodziło dyrygowanie i przygotowywanie repertuaru, komponowanie utworów własnych, przygotowywanie (tj. kopiowanie) głosów kompozycji in. autorów, utrzymywanie w repertuarze utworów tradycyjnie przez kapelę śpiewanych, a skomponowanych zarówno przez autorów pol., jak i obcych. Kapela G. niewątpliwie reprezentowała dobry poziom wyk., jeśli stać ją było na wykonywanie wok.-instr. utworów swego kapelmistrza.
Z biegiem lat wzrastało znaczenie G. w środowisku krakowskim, zwiększały się też jego obowiązki, i to zarówno te, z którymi wiązały się pewne dochody w postaci prebend, jak też i inne wynikające z jego otwarcia się na ludzkie potrzeby. 1702 otrzymał G. prebendę kaplicy św. Stanisława, tzw. prebendę angelicką, związaną z działalnością w wok. zespole kaplicy. Po najazdach szwedzkich, które spustoszyły Kraków (1702, 1705), otrzymał godność kanonika kolegiaty w Skalbmierzu, z czym wiązała się rezygnacja z wikariatu. W latach 20-ych został proboszczem kośc. Bożego Miłosierdzia na przedmieściu Krakowa zwanym Smoleńskiem; funkcja ta związana była z opieką nad szpitalem przykościelnym. 1728 kapituła mianowała G. egzaminatorem w seminarium duchownym. Jeszcze przed powołaniem go na kapelm. katedry G. rozpoczął sprawowanie opieki nad więźniami osadzonymi w basztach zamku wawelskiego. Wszystkie te czynności spełniał do końca życia. Pochowany został prawdopod. w kośc. Bożego Miłosierdzia na Smoleńsku; na jego cześć wmurowano w katedrze wawelskiej tablicę pamiątkową, na której określono G. jako „Gemma Sacerdotum” — klejnot kapłaństwa. Należy zdementować wiadomość powtarzaną niemal w całej literaturze o rzekomym przeziębieniu się G. podczas uroczystości koronacyjnych Augusta III w I 1734, co miało być bezpośrednim powodem jego śmierci. Chorował prawdopod. już od jesieni 1733, jak wynika z analizy prowadzonej przez niego księgi wydatków na kapelę.
Dodatkowe informacje o autorach i źródle znajdują się na stronie dyskusji.