Encyklopedia Muzyczna PWM/Karłowicz Mieczysław
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Autor | |
| Tytuł | Encyklopedia Muzyczna PWM |
| Wydawca | Polskie Wydawnictwo Muzyczna |
| Data wyd. | 1979-2012 |
| Miejsce wyd. | Kraków |
| Źródło | Skany na Commons |
| Indeks stron | |
Karłowicz Mieczysław, *11 XII 1876 Wiszniewo na Litwie, †8 II 1909 w Tatrach, pol. kompozytor i dyrygent. Był czwartym z kolei, najmłodszym dzieckiem Jana K., wybitnego etnologa i językoznawcy i Ireny z Sulistrowskich. Dzieciństwo, do 6. roku życia, spędził w rodzinnym majątku Sulistrowskich w Wiszniewie. Po sprzedaży majątku 1882 Jan K. wyjechał z rodziną za granicę, osiadając zrazu w Heidelbergu. 1885 rodzina K. przeniosła się do Pragi, 1886 — do Drezna, 1887 zamieszkała na stałe w Warszawie. W Heidelbergu i Dreźnie chłopiec uczęszczał do szkół ogólnokształcących, od 1888 uczył się w szkole realnej W. Górskiego w Warszawie. Wychowany od najmłodszych lat w atmosferze miłości do muzyki (ojciec grał na wioloncz. i fort., w domu działał kwartet smyczk.), podczas pobytu za granicą poznał muzykę operową i symf., m.in. dzieła Bizeta, Webera, Brahmsa, Smetany. Od 7 r. życia uczył się prywatnie gry na skrz., w Dreźnie i Pradze, a nast. w Warszawie u Jana Jakowskiego; 1889–95 był uczniem S. Barcewicza, równocześnie uczył się harm. u Z. Noskowskiego i P. Maszyńskiego, nast. zaś kontrap. i form muz. u G. Roguskiego; w tych latach zaczął także komponować, z 1893/94 pochodzi pierwszy zach. utwór K. Chant de mai na fort. W 1893–94 uczęszczał na wykłady na Wydz. Przyrodniczym Uniw. Warszawskiego.
W IX 1895 wyjechał do Berlina z zamiarem studiowania gry na skrz. pod kier. J. Joachima. Nie dostawszy się do jego klasy w Hochschule für Musik, uczył się prywatnie u Floriana Zajica, postanowił jednak poświęcić się komp. i podjął studia u H. Urbana. Równocześnie uczęszczał na wykłady z historii muzyki, historii filozofii, psychologii, fizyki na wydziale filoz. uniw. w Berlinie. Od XII 1895 do końca 1896 powstała większość spośród 22 zachowanych sol. pieśni K., w tym 10 do słów K. Przerwy-Tetmajera. Z Berlina K. pisał korespondencje muz. do EMTA, opowiadając się zdecydowanie za kierunkiem neoromantycznym, wagnerowskim. 15 IV 1897 na popisie uczniów Urbana została wykonana Serenada na ork. smyczkową op. 2. Obok drobniejszych kompozycji w latach studiów u Urbana powstała muzyka do dramatu J. Nowińskiego Biała gołąbka. Uwertura do Białej gołąbki, znana także pod tytułem Bianka z Moleny, została wyk. 14 IV 1900 w Berlinie, także na popisie uczniów Urbana. Pod koniec lat 90-ych K. podjął pracę nad Symfonią „Odrodzenie”, którą skończył już samodzielnie, po powrocie do kraju. W IV 1901 K. ukończył studia i wrócił do Warszawy. 1902 powstał dedykowany S. Barcewiczowi Koncert skrzypcowy A-dur op. 8.
Swym artykułem Muzyka swojska w Filharmonii warszawskiej zainicjował walkę o obecność współcz. muzyki pol. w repertuarze nowo powstałej Filh. Warszawskiej. 1903 działał w zarządzie Warszawskiego Towarzystwa Muz., przy którym założył i prowadził ork. smyczkową. W tymże r. ukazała się cenna publikacja K. Nie wydane dotychczas pamiątki po Chopinie, zawierające korespondencję Chopina. 21 III 1903 w Berlinie odbył się koncert kompozytorski K., na którego program złożyła się uwertura do Białej gołąbki, Koncert skrzypcowy i Symfonia „Odrodzenie”, dyrygował kompozytor, solistą był S. Barcewicz.
Nie zrażony mało pochlebnymi recenzjami po swym kolejnym koncercie kompoz. w Wiedniu (8 II 1904), K. poświęcił się całkowicie twórczości w dziedzinie jednego gatunku: poematu symfonicznego. 1904-09 powstało 6 poematów symf. op. 9-14: Powracające fale, Odwieczne pieśni, Rapsodia litewska, Stanisław i Anna Oświecimowie, Smutna opowieść oraz Epizod na maskaradzie pozostawiony w szkicach (dokończony oraz zinstrumentowany po śmierci kompozytora przez G. Fitelberga). 1906 kompozytor wyjechał do Lipska na kurs dyrygencki A. Nikischa. 21 III 1907 w Berlinie na koncercie kompozytorów Młodej Polski odbyło się prawyk. Odwiecznych pieśni. K. zaznaczył w ten sposób swoje poparcie dla grupy twórców zrzeszonych w Spółce Nakładowej Młodych Kompozytorów Pol. (zw. przez historyków „Młodą Polską”), do której formalnie nie należał. W tymże r. kompozytor osiedlił się w Zakopanem. Z Tatrami łączyła go od lat szczególna więź duchowa. Działał w Towarzystwie Tatrzańskim, publikował artykuły z wędrówek górskich, pasjonował się wspinaczką, jazdą na nartach, fotografiką; stał się jednym z pionierów polskiego taternictwa. Oceniany przez krytykę muz. na ogół nieprzychylnie, przeżył wielki triumf po koncercie w Filharmonii Warszawskiej (22 I 1909), na którym entuzjastycznie przyjęto Odwieczne pieśni. Niespełna 3 tygodnie później 8 II zginął w Tatrach pod lawiną śnieżną podczas samotnej wycieczki górskiej na nartach, w drodze z Hali Gąsienicowej do Czarnego Stawu, u stóp Małego Kościelca, gdzie obec. znajduje się tablica pamiątkowa. Pochowany 16 II na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie.
Dodatkowe informacje o autorach i źródle znajdują się na stronie dyskusji.