Encyklopedia Muzyczna PWM/Wars Henryk
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Autor | |
| Tytuł | Encyklopedia Muzyczna PWM |
| Wydawca | Polskie Wydawnictwo Muzyczna |
| Data wyd. | 1979-2012 |
| Miejsce wyd. | Kraków |
| Źródło | Skany na Commons |
| Indeks stron | |
Wars Henryk, Vars Henry, właśc. H. Warszawski, *29 XII 1902 Warszawa, †1 IX 1977 Los Angeles, pol. kompozytor, pianista, aranżer i dyrygent. Pochodził z uzdolnionej muz. rodziny: starsza siostra, Józefina (†1976 Nicea) była śpiewaczką operową, występującą w Operze Warsz. i w La Scali w Mediolanie, młodsza siostra, Paulina, była pianistką (zginęła podczas okupacji). 1906-16 W. mieszkał z rodziną we Francji; po powrocie do Polski na pocz. lat 20. rozpoczął studia w Akad. Sztuk Pięknych w Warszawie. Dzięki poparciu E. Młynarskiego otrzymał stypendium w Konserwatorium Warsz., które ukończył 1925. Po służbie w szkole podchorążych we Włodzimierzu (1925-27) W. powrócił do muzyki, pisząc utwory rozr. i kabaretowe, gł. nawiązujące do muzyki jazz. — The New York Times Foxtrot (1928) jest pierwszą komp. jazzową w Polsce.
Karierę kompozytora muzyki film. zaczął od filmu Na Sybir (reż. H. Szaro, 1930), którego sukces spowodował dalsze zamówienia. Każdy z ponad 50 przedwojennych filmów W. zawiera piosenki, które do dziś pozostają w repertuarze: Miłość ci wszystko wybaczy (wyk. H. Ordonówna w Szpieg w masce, 1933), Zimny drań (wyk. E. Bodo w Pieśniarz Warszawy, 1934), A mnie w to graj (wyk. A. Dymsza w Bolek i Lolek, 1936), Czy tutaj mieszka panna Agnieszka? (wyk. Chór Juranda w Trójka hultajska, 1937), Tak cudnie mi (wyk. T. Mankiewiczówna w Pani minister tańczy, 1937), Śpij kochanie (wyk. E. Bodo i A. Dymsza w Paweł i Gaweł, 1938), Sex appeal i Umówiłem się z nią na dziewiątą (wyk. E. Bodo w Piętro wyżej, 1938), Już nie zapomnisz mnie i Ach, jak przyjemnie (wyk. A. Żabczyński i A. Aston w Zapomniana melodia, 1938), Tylko we Lwowie i Dobranoc, oczka zmruż (wyk. Szczepko i Tońko w Włóczęgi, 1939). W. współpracował m.in. z J. Tuwimem, E. Schlechterem, F. Konarskim, K. Tomem i M. Hemarem, a spośród reżyserów gł. z M. Waszyńskim, pisząc muzykę do nast. filmów: Głos pustyni (1932), Bezimienni bohaterowie (1932), Jego ekscelencja subiekt (1933), Pieśniarz Warszawy (1934), Czarna perła (1934), Antek policmajster (1935), ABC miłości (1935), Jaśnie pan szofer (1935), Panienka z poste-restante (1935), Będzie lepiej (1936), Bolek i Lolek (1936), Dodek na froncie (1936), Bohaterowie Sybiru (1936), Papa się żeni (1936), Znachor (1937), Druga młodość (1938), Ostatnia brygada (1938), Włóczęgi (1939) i Wielka droga (1946, pierwszy powojenny film zrealizowany we Włoszech); komponował również muz. do filmów w reż. J. Gardana — Wyrok życia (1933), Czy Lucyna to dziewczyna? (1934), Pani minister tańczy (1937), M. Krawicza — Szpieg w masce (1933), Paweł i Gaweł (1938), Sportowiec mimo woli (1940), H. Szaro — Ordynat Michorowski (1937), Trójka hultajska (1937), Kłamstwo Krystyny (1939), L. Trystana — Dwa dni w raju (1936), Piętro wyżej (1938).
W latach 30. W. dyrygował w teatrach rewiowych (Morskie Oko, Cyrulik Warszawski), występował jako pianista jazz., był kier. muzycznym i dyryg. w wytwórni pł. Syrena Rekord oraz prowadził koncerty organizowane przez Stow. Muzyki Symfonicznej (1938-39).
Po wybuchu II wojny świat. W. został zmobilizowany i brał udział w kampanii wrześniowej. Wzięty do niewoli niem., uciekł z transportu kolejowego i przedostał się do Lwowa, gdzie w 1940 utworzył zespół muzyki rozr. Tea-Jazz z E. Bodo, który prowadził konferansjerkę. 1940-41 zespół ten kilkakrotnie koncertował w ZSRR, a 1942 został przyłączony do Armii Andersa. Z II Korpusem Polskim wyjechał W. do Iranu; stojąc na czele zespołu Polish Parade utworzonego gł. z muzyków lwowskiego Tea-Jazz skomponował wiele piosenek i musicali, które częściowo zaginęły. W wydanym w Rzymie 1946 albumie Piosenki z plecaka Helenki Ref-Rena (F. Konarskiego) zachowały się m.in. takie komp. W., jak Ochotniczka Helenka, Może dzień... może rok, Po mlecznej drodze, Polacy do broni i Za pięć dwunasta. Szlak wojenny W. prowadził z Teheranu przez Bagdad i Palestynę do Włoch, gdzie po zakończeniu działań wojennych został udekorowany medalem Cavaliere della Croce przez ostatniego króla Włoch, a zespół Polish Parade otrzymał nagrodę za najlepszy zespół muz. wśród aliantów.
W 1947 W. wyemigrował do Stanów Zjedn. i osiedlił się w Los Angeles. Najpierw pracował jako kopista i aranżer, a od 1951 przez 20 lat pisał muzykę filmową; współpracował z wytwórniami Columbia, Universal, Twentieth Century Fox, MGM, United Artists i Paramount, komponując muzykę do ok. 30 filmów i seriali telew. W latach 50. często pisał muzykę z in. kompozytorami film. (Daniele Amfitheatrof, Mischa Bakaleinikoff, Paul Metz, Arthur Morton, Hans Salter, Clifford Vaughan), dlatego też jego nazwisko nie zawsze było wymieniane w czołówce filmu. Pierwszy amer. film W. to Chained for Life (reż. H.L. Fraser, 1951); do najbardziej popularnych należą: The Big Heat (reż. F. Lang, 1953), Ski Crazy! (reż. G. McLean, 1955), Seven Men from Now (reż. B. Boetticher, 1956), China Doll (reż. F. Borzage, 1958), The Little Shepherd of Kingdom Come (reż. A.V. McLaglen, 1961), Flipper (Mój przyjaciel delfin, reż. J.B. Clark, 1963), Daktari (reż. P. Landres i O. Lang, 1966) i Fools' Parade (reż. A.V. McLaglen, 1971).
W. był także kompozytorem muzyki symfonicznej. Odkryte w 2002 rękopisy 4-cz. Symphony No. 1 na ork., suity ork. City Sketches, Sonatiny na ork. (dedyk. M. Ravelowi), Koncertu fortepianowego, uwertury ork. Maalot for Orchestra, Adagio for Orchestra, Religioso for Orchestra, jak i in. drobniejszych komp. i wielu szkiców pochodzących gł. z lat 1947-51 zostały przekazane w 2005 przez wdowę po kompozytorze, Elżbietę Wars, do zbiorów Polish Music Center przy Univ. of Southern California w Los Angeles. Symphony No. 1, Koncert fortepianowy, City Sketches i Maalot były wykonane 2005 w Łodzi (Filh. Łódzka, dyryg. K. Dębski) i 2006 w Lublinie (Filh. Lubelska, dyryg. K. Dębski), Koncert fortepianowy w 2007 we Wrocławiu, a Symphony No. 1 w 2008 w Warszawie (XI Festiwal Muzyczny Polskiego Radia „Emigranci”, w czasie którego W. został pośmiertnie odznaczony Krzyżem Komand. Orderu Odrodz. Polski).
Dorobek muzyczny W. cechuje głęboka melodyjność, a jego kompozycje ork. (np. Symphony No. 1) wykazują wpływy K. Szymanowskiego, A. Skriabina i M. Ravela tak w wyrafinowanej instrumentacji, jak i swoistej harmonice. Tryptyk ork. City Sketches (High-Rise, Downtown Blues, Freeway Scherzo) jest stylist. pokrewny Amerykaninowi w Paryżu G. Gershwina, jak i „jazzującym” elementom w późnych utworach Ravela (obu kompozytorów W. poznał na pocz. lat 30. w Paryżu). Piosenki i utwory rozrywkowe W. świadczą, że był on twórcą, którego można by określić mianem polskiego I. Berlina i C. Portera; w Hollywood stał się gł. kompozytorem muzyki do westernów; jego piosenki z lat 50. i 60. wykonywali Bing Crosby, Doris Day, Margaret Whiting, Mel Torme oraz zespoły Ice Capades i Ice Follies. Piosenka Umówiłem się z nią na dziewiątą pojawiła się w filmie Pianista (reż. R. Polański, 2002).
Dodatkowe informacje o autorach i źródle znajdują się na stronie dyskusji.