Encyklopedia staropolska/Jata
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Autor | |
| Tytuł | Encyklopedia staropolska (tom II) |
| Indeks stron | |
 Artykuł w Wikipedii
| |
Jata, jatka, buda kupiecka, kuczka, szopka, zwykle z desek, zawsze z daszkiem, często bez ścian. Na Rusi „jatką“ nazywano namiot kupiecki. Muchliński wyraz ten wyprowadza z turec. jatak — łoże, legowisko, schronienie. Karłowicz mniema, że jata jest tymże wyrazem, co chata, tylko z odmiennym przed a nagłosem, który spotykamy np. w wyrazach: hasać, asać, haftować, aftować, hapteka, japteka, apteka. Mączyński w słowniku z r. 1564 pisze: „Jata, namiot, nakryty plac albo stanowisko.“ Materiaria fabryka tłómaczy Mączyński: „warsztat ciesielski, jata, pod którą robi“ — macellum zaś: „jatki, kramy przekupniów, gdzie mięso, ryby, jajca i inne żywioły sprzedają.“ Jan Kochanowski pisze: „Mamy doma ten dostatek, Że się obejdzie bez jatek.“ Bywały już w XV w. jatki rozmaite: chlebne, garbarskie, rzeźnicze. Te ostatnie przetrwały pod tą nazwą do dni naszych, ale jeszcze w pierwszej połowie XIX w. słynęły powszechnie „jatki szewckie“ na Podwalu, w których cała Warszawa z wyjątkiem najzamożniejszych znaczna część prowincyi zaopatrywała się w dobre obuwie. Znaczenie ich upadło z przeniesieniem się sklepów szewckich do gościnnego dworu za Żelazną bramę. W Vol. leg znajdujemy rozporządzenie sejmowe z r. 1638 o przeniesieniu „jatek“ w Przemyślu z pod kościoła OO. Franciszkanów (t. III, f. 957).
