Encyklopedja Kościelna/Agata (święto)
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Tytuł | Encyklopedja Kościelna (tom I) |
| Redaktor | Michał Nowodworski |
| Data wyd. | 1873 |
| Druk | Czerwiński i Spółka |
| Miejsce wyd. | Warszawa |
| Źródło | Skany na Commons |
| Indeks stron | |
Agata Św. (błog. chleba). W dzień św. Agaty p. i m., jest zwyczaj w Polsce poświęcania chleba i wody. Forma tego poświęcenia znajduje się w Rytuale piotrkowskim, na ostatniém miejscu, w dziale benedykcji. Odbywa się ono we mszy św. „de festo”, jak mówi rubryka Rytuału, t. j. we mszy o św. Agacie, w kanonie, a raczej ściśle biorąc, na samym końcu kanonu, przed wymówieniem tych słów: Per quem haec omnia... Być może dla tego w tém miejscu, że niegdyś po słowach: largitor admitte, poświęcano przy ołtarzu owoce. W tém też miejscu kanonu poświęcają biskupi Oleum Infirmorum; a miarkując z rubryki Pontyfikału, należałoby i kapłanowi, zabierającemu się do poświęcenia chleba i wody, przyklęknąć przed N. Sakramentem, cofnąć się na prawo, z racji, że pokropienie na końcu wymaga ręki otwartej, obmyć palce nad innym kielichem lub naczyniem czystém, obetrzeć puryfikaterzem, dopiero powtórnie przyklęknąwszy, odwrócić się do ludu bokiem prawym ze strony ewangelji i zacząć obrząd poświęcenia. W modlitwie, przy tém poświęcaniu, kapłan prosi Boga przez przyczynę św. Agaty, ażeby, gdy ten chleb albo woda będą w gorejący płomień pożaru wrzucone, ogień natychmiast ustał; w czém jest przystosowanie do wypadku z żywota tej świętej patronki od ognia, iż włoskie miasto Katanę, swoją przyczyną po śmierci od wulkanicznych wybuchów broniła. Katańczycy, od najdawniejszych czasów, święcili i rozsyłali małe placuszki w formie odciśnięte; ztąd musiał powstać nasz zwyczaj święcenia chleba w jej święto. Święcono jeszcze i inne rzeczy, jak chusty, obrączki, sól, bawełnę, wodę i t. p., ażeby były zbawiennym środkiem przeciwko chorobom i różnym klęskom, szczególniej przeciw pożarom. Święcono nawet i karty z napisem: Mentem sanctam spontaneam, honorem Deo et liberationem, bo jak pisze, w żywocie świętej, Skarga, anioł w jej trumnę włożył tabliczkę kamienną, mającą na sobie te słowa: Mens sancta, honor in Deum voluntarius et redemtio, t. j. myśl święta, cześć Bogu dobrowolna i zbawienie. Karty, z takowym napisem święcone, zawieszano na ścianach; inne zaś przedmioty, w miejsce zagrożone pożarem kładziono z wiarą, albo też w sam ogień wrzucano. Nasz Rytuał mówi: Hoc pane vescantur eodem die initio comestionis in domo constituti, — aquam vero servent ut tempore necessitatis in ignem injiciatur. Z rubryki naszego Rytuału: „Sacerdos celebrans missam de festo”... należałoby wnosić, że to poświęcenie, w razie przeniesienia święta, takożby należało przenieść; jednakże najbieglejsi w rzeczach liturgicznych kapłani rodacy dawno osądzili, że poświęcenie chleba i wody w tym razie należy odbyć 5 Lutego, bez względu na tranzlat, we mszy przypadającej. X. S. J.
