Encyklopedja Kościelna/Akiba
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Tytuł | Encyklopedja Kościelna (tom I) |
| Redaktor | Michał Nowodworski |
| Data wyd. | 1873 |
| Druk | Czerwiński i Spółka |
| Miejsce wyd. | Warszawa |
| Źródło | Skany na Commons |
| Indeks stron | |
Akiba rabbi, żył w końcu I i na początku II w. po Chr., ur. z rodziców pogan, przeszedł do judaizmu. Za młodu służył jako pasterz owiec u bogatego mieszkańca Jerozolimy, zwanego Kalba-Schabua; a mając lat czterdzieści, ożenił się z jego córką. Czując jednak pociąg do nauki, udał się do słynnej wówczas szkoły rabinów w Tyberjadzie, a przy niepospolitych zdolnościach, wielką sobie pozyskał sławę z uczoności rabińskiej: był rektorem szkół żydowskich w Lyddzie, Jabne i Bene-Berak, w północnej Palestynie. Podług talmudu, miewał on przeszło po dwadzieścia tysięcy słuchaczy. Akiba uchodził za gruntownego znawcę Halacha, t. j. prawa Mojżeszowego nie pisanego. Wiele też podawał i dawnych i własnych swoich objaśnień (hagada). Mawiano nawet: „co nie było objawione Mojżeszowi, Akibie było objawione”. Rabbi Tarfon, następca jego w Lydzie, mawiał: „kto się od Akiby odłącza, czyni to samo, jakby się od własnego życia odłączał”. Pod względem religijnym, Akiba dla tego głównie ma swoje znaczenie, że wiele się przyczynił do utrzymania i sformułowania nowego judaizmu, o ile ten na talmudzie się opiera, ponieważ on pierwszy począł spisywać i w pewien porządek układać różne części prawa podaniowego, dotąd tylko ustnie przekazywanego (ob. Talmud). Zasługa w tym względzie Akiby tém wyżej jest tu ceniona, że, jak twierdzi talmud, wszyscy jego uczniowie za to, że pomiędzy sobą niezgodni, wzajemnie sobą gardzili, na zarazę wymarli w przeciągu czasu od wielkanocy do zielonych świątek, tak dalece, że przechowanie prawa ustnego byłoby zagrożone, gdyby Akiba nie udał się na południe Palestyny i tam nowych nie znalazł uczniów. Na pamiątkę owego smutnego faktu, a zarazem i śmierci Akiby, talmud przepisał natenczas żałobę, dziś jeszcze zachowywaną, podczas której żydzi niestrzygą włosów ani brody, nie przywdziewają szat nowych, nie sprawiają wesel ani żadnych innych zabaw. Przypisują mu téż kabalistyczne księgi: Jezira (o mądrości i imieniu Boskiém), Othiot (o mystyczném znaczeniu liter hebrajskich) i Mechilta. Obok mozolnych prac literackich, Akiba nadzwyczajnie był czynnym w życiu polityczném. Obszerną w tym celu prowadził korrespondencję ze wszystkimi współwiernymi, rozrzuconymi po całém imperjum Rzymskiém; ale ta jego polityczna działalność zgubną była dla jego rodaków i dla niego samego. Zaślepiony fanatyzmem i fałszywą rachubą, co do czasu przyjścia Messjasza, stanął po stronie żydowskiego demagoga Bar-Kochba (syn gwiazdy), później Bar Chosba (syn kłamstwa) nazwanego, który się za Messjasza udawał i żydów do zrzucenia rzymskiego jarzma, za Hadrjana, pobudzał. Z początku dobrze mu się wiodło: wziął Jerozolimę i wiele innych miast Palestyny. Jednak nawet spółcześni niektórzy zarzucali Akibie, że dla poparcia Bar-Kochby naciągał miejsca ksiąg świętych, utrzymując, że chwila obecna była spełnieniem czasów przyjść mającego Messjasza. Johanan-ben-Sakai, uczony rabin, przewidując klęski, jakie spadną na Izraela, napróżno wołał: „O Akiba! trawa na twoich zębach wyrośnie, a syn Dawida jeszcze się nie ukaże”. Cesarz Hadrjan wysłał do Palestyny Juljusza Severa, odwołanego w tym celu z Brytanii. Bar-Kochba zwyciężony, zamknął się wraz z Akibą w Bethar; gdy miasto szturmem zdobyto, wódz zginął, a Akiba dostał się do niewoli. Rzymianie pastwili się nad starcem: zębami żelaznemi pasy z niego darto. Mękę tę zniósł on cierpliwie, i gdy w tym czasie przypadała godzina modlitwy Szema (słuchaj Izraelu, Pan Bóg nasz, Pan jeden jest, Deut. 6, 7), odmówił ją jeszcze, i gdy powiedział wyraz „jeden jest” ducha wyzionął (Ob. J. H. Otthonis, Historia Doctorum Misnicorum, Amstel. 1699. Pinner, Compendium des Thalmud, Berl. 1832. Zunz, Die Gottesdienstliche Vorträge der Juden, Berl. 1832. Brück, Rabinische Ceremonial gebraüche, Bresl. 1837. s. XXVII i 8. Mayer, Das Judenthum, Regensb. 1843. s. 161 i tegoż, Die Juden unserer Zeit. s. 151.) (Wetzer).
