Encyklopedja Kościelna/Alanus de Insulis
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Tytuł | Encyklopedja Kościelna (tom I) |
| Redaktor | Michał Nowodworski |
| Data wyd. | 1873 |
| Druk | Czerwiński i Spółka |
| Miejsce wyd. | Warszawa |
| Źródło | Skany na Commons |
| Indeks stron | |
Alanus de (v. ab) Insulis, tak zwany od miejsca urodzenia, przez Hollendrów zwanego Ryssel, przez Francuzów Lille (łac. Insulae); jeden z największych teologów scholastyków. W swoim wieku zwano go Doctor universalis, dla różnorodnej nauki, albo Alanus Magnus. Ur. r. 1114, obrał życie zakonne w Clairvaux (cystersi) pod św. Bernardem; nauki pobierał w Paryżu, gdzie pozyskał stopień doktora i był rektorem tegoż uniwersytetu, później opatem ripatoreńskim (la Rivour), w djecezji treceńskiej (Tricasse, prowincji Sens, czyli senoneńskiej); zkąd r. 1151 wyniesiony na biskupa autissiodorskiego (Auxerre); r. 1167 porzucił tę godność, osiadł powtórnie w Clairvaux i tam † ok. r. 1203. Według innych historyków, było dwóch Alanów: obadwa w jedném miejscu urodzeni i z zakonu cystersów; lecz co mówiliśmy o opactwie w Rivour, biskupstwie Auxerre i rezygnacji tegoż biskupstwa, nie odnosi się do Alana Wielkiego, doktora powszechnego. Ten ostatni był rektorem uniwers. paryskiego i wszechstronnym uczonym, teologiem, poetą, naturalistą. Biskupowi autissiodoreńskiemu przypisują tylko żywot św. Bernarda, zamieszczony w wydaniu Dzieł św. Bernarda, przez Mabillona. Jeżeli zaś biskup autissiod. i Alanus Wielki są jedną osobą, tedy oprócz Żywota św. Bern., inne dzieła jego są: 1) Commentario in Cant. Canticor. 2) Summa de arte praedicatoria. 3) Sermones XII, różnej treści. 4) Liber de 6 alis Cherubim, częściowo zamieszczany niekiedy w dziełach św. Bonawentury. 5) Summae de Fide Catholica, ll. VI, contra Albignenses, Waldenses, Judaeos et Paganos seu Mahometanos. Z tych Jan Masson ogłosił dwie pierwsze księgi (Opus adversus haereticos, Paris. 1612) i Karol de Visch, z dodaniem początku trzeciej księgi, w Alani Opera moralia etc., Antverp. 1654, a resztę w Bibliotheca Cistercien. (Coloniae, 1656). 6) De planctu naturae, wiersz przeciw sodomji. 7) Anti-Claudianus, sive Encyclopaedia, traktat apologetyczny za Opatrznością, przeciw Klaudjanowi (ob.), w 9 księgach, hexametrem napisany, niekiedy bezimiennie wydawany. 8) Rhythmus de Christi Incarnatione et de fragilitate naturae hum. 9) Parabolae, noszące także tytuł: Doctrinale altum, albo Doctrinale minus, albo Compilatio Proverbiorum; oprócz kilku wydań osobnych, wyszły także przy Matthaei Bonihominis Commentar. 10) Liber sententiarum et dictorum memorabilium. 11) Alia dicta M. Alani. Wszystkie te pisma (oprócz Żywotu św. Bern. i dwóch pierwszych ksiąg Advers. haereticos Valden) wydał K. de Visch (op. cit.). Tamże się znajduje 12) Poenitentiale sive Corrector, różne od tego, o którém wspomina Oudin (s. 1407). Napisał też Alan: 13) Commentarior. in divinationes propheticas Merlini, libri VII, które Galfred Monumetensis wierszem przerobił (ed. Francof. 1608). 14) Rhythmi contra amorem veneris. 15) Dicta de lapide philosophico (in Theatro Chemico Lugd. Bat., 1600). 16) Liber de naturis quorundam animalium, wydany w dziełach Hugona od św. Wiktora (Rothomagi, 1648, t. II); i inne, które w rękopismach są. Wymienione dzieła przedrukował Migne (Patrol, lat. curs. t. 210. Cf. tom 201). Ob. Fabricii, Biblioth. lat. med. t. I. X. W. K.
