Encyklopedja Kościelna/Albrecht pruski
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Tytuł | Encyklopedja Kościelna (tom I) |
| Redaktor | Michał Nowodworski |
| Data wyd. | 1873 |
| Druk | Czerwiński i Spółka |
| Miejsce wyd. | Warszawa |
| Źródło | Skany na Commons |
| Indeks stron | |
 Artykuł w Wikipedii
| |
Albrecht I, książe pruski, a poprzednio wielki mistrz zakonu teutońskiego. Zakon teutoński, który od XIII w. miał główną siedzibę w Prusiech, pod względem życia wewnętrznego i czystości obyczajów tak nisko upadł, że reformatorzy XVI w. łatwo spodziewać się mogli, iż znaczna większość braci chętnie porzuci zakon i przyjmie nowostki religijne. Skłaniał znakomitych rycerzy sam Luter do przyjęcia reformacji, w liście pisanym do nich r. 1523; w następnym zaś roku, Luter i Melanchton poradzili wielkiemu mistrzowi Albrechtowi, z domu brandeburgskiego, aby przeszedł na reformację, a Prusy, kraj zakonny, zamienił w dziedziczne, świeckie księstwo. Albrecht, po krótkiém wahaniu się, poszedł za daną mu radą w 1525, ożenił się z Dorotą, córką Fryderyka II, króla duńskiego, zamienił posiadłości zakonu w świeckie księstwo, pod zwierzchnictwem Polski. Gorliwie propagował protestantyzm: w tém celu założył drukarnię polską w Królewcu. Później jednak, dręczony wyrzutami sumienia, zgorszony kłótniami protestanckich teologów, ulegając napomnieniom kardynała Stanisława Hozjusza, biskupa warmińskiego, potajemnie wrócił na łono Kościoła katolickiego. W sprawie przyjęcia katolicyzmu przez Albrechta, główny udział miał Piotr Skalich, który posiadał wielkie zaufanie księcia. Skoro jednak rozeszła się wiadomość o tem, stany pruskie podniosły rokosz, skazały na śmierć głównych doradców księcia (Skalich uratował się ucieczką), trzymały księcia prawie jak w więzieniu, przeszkodziły tym sposobem jego zamiarowi publicznego przejścia na katolicyzm i pociągnięcia, swym przykładem, mieszkańców całego kraju. Um. 1568 r., jednego dnia z drugą już swoją żoną, Anną brunszwicką. Cfr. Stenzel, Geschichte Preussens Thl. I, 338 sq.; Theiner, Herzog Albrechts Rückkehr zur Katholischen Kirche. Augsburg, 1846. (Hefele). J. N.
