Encyklopedja Kościelna/Antoni Ulrych
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Tytuł | Encyklopedja Kościelna (tom I) |
| Redaktor | Michał Nowodworski |
| Data wyd. | 1873 |
| Druk | Czerwiński i Spółka |
| Miejsce wyd. | Warszawa |
| Źródło | Skany na Commons |
| Indeks stron | |
 Artykuł w Wikipedii
| |
Antoni Ulrych, książę brunświcko-luneburgski, ur. 4 Paźd. 1633 r. w Hitzacker, gdzie ojciec jego wtedy przebywał, i który mu bardzo staranne dał wychowanie. Brat jego August Rudolf 1685 r. mianował go współregentem. Po śmierci brata, 1704 r. sam Antoni Ulrych objął rządy. Człowiek to był wielkiego talentu, wszechstronnego ukształcenia, wielkiej uczoności i nieudanej pobożności. Z pomiędzy jego poetyckich utworów, dwa romanse, Aramena i Oktawja, zyskały wielkie uznanie. Napisał także znaczną liczbę pieśni pobożnych, pod które jego matka muzykę podłożyła, i wiele dramatów, do których przedmiot czerpał z historji świeckiej i biblijnej. Jako członek tak zwanego pożytecznego towarzystwa, nosił imię: Zwycięzki. Głównym jednak przedmiotém jego studjów była religja chrześcjańska i jéj źródła. Wcześnie obudziły się w nim wątpliwości, w przedmiocie jego wyznania, i wtedy już synowicę swoją Elżbietę Krystynę, córkę swego młodszego brata Ludwika Rudolfa, gdy arcyksiąże Karol austrjacki starał się o jej rękę, skłonił, aby przyjęła religję katolicką. O różnicy wyznań miewał liczne i długie narady z najsławniejszymi katolickimi i akatolickimi teologami, swego czasu, i w ogóle nader rozważnie roztrząsał tę najważniejszą dla siebie kwestję. Niektórym wielkim teologom i najsławniejszym uniwersytetom swego wyznania, np. Fabrycjuszowi i Helmstädtowi, stawił pytanie: czy można być zbawionym w wyznaniu katolickiem? Helmstädt i Fabrycjusz odpowiedzieli twierdząco, sławny Thomasius tak samo; dla ułagodzenia jednak akatolickich gorliwców, dodał z właściwą sobie zręcznością: „że chociaż jest tego mniemania, iż można uzyskać zbawienie w Kościele katolickim, nie radziłby jednak żadnemu luteraninowi, ażeby przechodził na wyznanie katolickie, ani też katolikowi, iżby przyjmował luterańskie wyznanie.“ Antoniego Ulrycha bardzo ucieszyły takie deklaracje; skutkiem czego w jeszcze bliższe wszedł stosunki z księżmi katolickimi, mianowicie z Rudolfem Wilhelmem Mayem, kanonikiem z Hildesheimu, wychowańcem Propagandy w Rzymie, i z ojcem Amadeuszem Hamiltonem, z zakonu teatynów, potomkiem starożytnej hrabioskiej rodziny tego nazwiska. D. 10 Stycz. 1710 r. potajemnie, w swoim pałacu, w ręce księdza Bessel, biskupa officjała brunświckiego, złożył Antoni Ulrych katolickie wyznanie wiary i sam zawiadomił o tém Papieża. W tymże roku, 11 Kwietnia, na życzenie Papieża, złożył publiczne wyznanie wiary, przed arcybiskupem i kurfirsztem mogunckim, który natenczas przebywał w Bambergu. Gorliwy odtąd katolik, Antoni Ulrych pracował nad rozszerzeniem wiary. Napisał pamiętne owe 50 przyczyn (Beweggründe), dla których religja katolicka wyższą jest nad inne wyznania. W Brunświku i w Wolffenbüttel wzniósł katolickie kościoły, przy znacznych pieniężnych zasiłkach ze strony cesarza Józefa I i Papieża. Nietylko na zewnątrz, ale i w własnym domu pracował nad rozkrzewieniem wiary. Bóg też pobłogosławił jego usiłowaniom: młodsza jego córka, Henryka Krystyna, ksieni luterańskiego domu panien w Gondersbeim, 1712, a starsza jej siostra, Augusta Dorota, małżonka hrabiego Günthera von Schwarzburg, 1715, natychmiast po śmierci swego męża, wróciły do Kościoła katolickiego. Kościotowi katolickiemu poręczył jego prawa i wolność wyznania w swojém państwie, szczególnie ustawą kościelną 27 Stycz. 1710 roku i przywilejem z d. 3 Lut. 1714 r. Po długiém, pobożném i czynném życiu, przygotowawszy się jak najlepiej na drogę wieczności, umarł 27 Marca 1714 r. Ob. Räss, Die Convertiten. IX 137—170. (Haas).
