Encyklopedja Kościelna/Biret
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Tytuł | Encyklopedja Kościelna (tom II) |
| Redaktor | Michał Nowodworski |
| Data wyd. | 1873 |
| Druk | Czerwiński i Spółka |
| Miejsce wyd. | Warszawa |
| Źródło | Skany na Commons |
| Indeks stron | |
Biret, z łacińskiego od birrum — suknia wierzchnia, opończa, a jej kapturek zdrobniale birretum przezwany. Przed wiekiem X a nawet XI biret był nie znany; głowę przykrywano, wychodząc ze Mszą, tym samym humerałem, jak dziś zakonnicy kapturem, czego ślad jeszcze pozostał przy święceniu na subdjakona i przy codzienném humerału na głowę zakładaniu. Forma biretu z początku była okrągła, po prostu czapka okrągła, jaką musieli nosić duchowni, występując publicznie, dla odróżnienia się od ludzi świeckich; z czasem, gdy postrzeżono, że przy częstém podnoszeniu go, palcami robią się rogi, tej formy, jako dogodniejszej, używać poczęto. We Włoszech obecnie birety bywają formy trzyrożnej, niby symbol trzech osób Trójcy Przenajświętszej; we Francji, Hiszpanji, Niemczech i u nas czterorożnej, na krzyż; we Włoszech zaś czterorożne birety służą wyłącznie doktorom nauk w ich paradach doktorskich: do nich też tylko należy stosować dekret S. R. C. z 7. Grud. 1844 in Venusin. Niektóre zgromadzenia zakonne, jak u nas niegdyś missjonarze, a dziś za granicą jezuici, nietylko w chórze, lecz w całym ich domu w biretach chodzą. W Rzymie nie wolno nawet obcemu księdzu wyjść do ołtarza bez biretu; wedle przepisów liturgicznych, nakrywa się nim głowę wychodząc ze Mszą i wracając, prawiąc kazanie, słuchając spowiedzi, w chórze siedząc, gdy nie masz wystawienia Najświętszego Sakramentu, na procesjach za kościołem, gdy nie masz Sanctissimum ani relikwi Krzyża św. Zmarłym duchownym, z przepisu Rytuału, także się biret wkłada na głowę. Kolor biretu na zewnątrz powinien być czarny, kutas na wierzchu tylko ze zwyczaju. Kładąc na głowę, albo zdejmując, bierze się palcem wielkim i wskazicielem prawej ręki za róg strony prawej, a wkłada się różkiem na środek czoła. Reguła ogólna przy wkładaniu i zdejmowaniu: że pierwej się biret zdejmuje, a potém wstaje, — pierwej się siada, a potém biret wkłada; idąc jednak z kielichem, pierwej się klęka (jeśli na obadwa kolana), a potém biret zdejmuje, pierwej się biret wkłada, a potém się wstaje. O bireciku (birrettino), u nas piuską pospolicie zwanym, obacz pod tym wyrazem. X. S. J.
