Encyklopedja Kościelna/Bower Archibald
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Tytuł | Encyklopedja Kościelna (tom II) |
| Redaktor | Michał Nowodworski |
| Data wyd. | 1873 |
| Druk | Czerwiński i Spółka |
| Miejsce wyd. | Warszawa |
| Źródło | Skany na Commons |
| Indeks stron | |
Bower Archibald, ur. 1686 r. w Dundee, w Szkocji; w 1702 r. wszedł do kollegjum szkockiego w Douai, zkąd udał się do Rzymu i tam wstąpił do jezuitów. Następnie w wielu miastach włoskich, szczególnie w Rzymie, Fermo, Macerata, uczył retoryki, historji, filozofji i teologji; w ostatnim mieście był także konsultorem Inkwizycji. W 1722 r. złożył ostatnie śluby zakonne we Florencji, ale już w cztery lata potém widział się zmuszonym do tajemnego Włoch opuszczenia. Powód zobaczymy zaraz. Po różnych błąkaniach się i przygodach, przybył do Anglji i przeszedł na anglikańskie wyznanie. Ażeby z głodu nie umrzeć, zajął się pismienniczemi pracami. Pierwszém jego dziełem był rodzaj historji literatury, rodzaj przeglądu krytycznego na polu naukowém, wychodzącego miesięcznie w latach 1730—34. Potém przez 9 lat był współpracownikiem obszernej historji Anglji i dostarczał do tego utworu dział stosunków z Rzymem. Według niektórych, miał się w tym czasie pogodzić z jezuitami, a potém znowu zerwać z nimi. Najwięcej rozgłosu dała mu jego Historja Papieży (History of the Popes, Lond. ed. 3 1750, 7 vol), którę Fryderyk Eberhard Rambach na język niemiecki przetłumaczył. Bez ładu, szorstkim stylem opowiada Bower ważniejsze wypadki z życia każdego Papieża, jego wybór, czynności, charakter etc. Schröckh, w swojej Historji Kościoła, chwali dzieło Bowera, za „pełność i dar spostrzegawczy,“ ale to pewna, że Bower uprzedzony przeciw Kościołowi i jego Papieżom, jest nader stronnym, dla tego dzieło jego liczne nagany ściągnęło. Według własnego upewnienia, B. w Rzymie jeszcze zaczął pisać historję Papieży; ale głębsze studium Pisma św., Ojców Kościoła i soborów, miało go przekonać o bezzasadności prymatu papiezkiego, i aby z takiém przekonaniem nie popaść w ręce Inkwizycji, opuścił Włochy. Tu można zarzucić, iż w dziele jego wcale nie znać studjów źródłowych, mianowicie pierwszych wieków chrześcjaństwa; przepisywał tylko z Tillemonta (Mémoires pour servir à l’histoire etc.) i Franciszka Bruy, a powód ucieczki jego z Włoch był wcale nienaukowy, bo chciał uwieść mniszkę ze znakomitego domu Buonacorsi. Lord Lyttelton wyrobił mu miejsce bibljotekarza u królowej Katarzyny. Ta posada, a także małżeństwo z bogatą wdową, siostrzenicą arcybiskupa Nicholsona, zapewniły mu niezależny byt do śmierci, nie zasłaniając go od powszechnej pogardy, w której um. 6 Września 1766 r. Cf. Biogr. universelle; Baumgarten, Nachrichten, t. 10. (Fritz). Wł. B.
