Encyklopedja Kościelna/Chiem
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Tytuł | Encyklopedja Kościelna (tom III) |
| Redaktor | Michał Nowodworski |
| Data wyd. | 1874 |
| Druk | Czerwiński i Spółka |
| Miejsce wyd. | Warszawa |
| Źródło | Skany na Commons |
| Indeks stron | |
Chiem, Chiemsee, Chiemium, Kieminseo (klasztor i biskupstwo). Na jeziorze Chiem w Wyższej Bawarji, zwaném morzem Bawarskiém, są 3 wyspy: na dwóch większych, Herrenwaerth i Frauenwaerth, były dwa wielkie klasztory, sięgające początkiem swoim czasów św. Ruperta, pierwszego bpa w Salzburgu. Jeden z nich męzki, był fundowany, według tradycji, przez księcia Tassylona II. Pierwszą, pewną o nim wzmiankę spotykamy w dokumencie Karlomana z r. 789, w którym leguje klasztor Chiem, ze wszystkieini posiadłościami, zostającemi w zawiadywaniu przełożonego Dodo, kościołowi w Metz. Ten Dodo, v. Dobda, v. Tuti, graecus, peregrinus, był to chorepiscopus, przybyły do Bawarji z irlandczykiem Wirgiljuszem, później bpem salzburgskim; prawdopodobnie był to także irlandczyk, grekiem zaś mógł się nazywać dla znajomości języka greckiego. O drugim, klasztorze żeńskim, piérwszą, wzmiankę znajdujemy w Rocznikach fuldeńskich (Pertz, 1, 410), według których miał tu król Arnolf osadzić na wygnaniu Hildegardę, bliską swoją krewnę. Na prośbę Dytmara, arcbpa salzburgskiego, Ludwik, król niemiecki, podarował katedrze salzburgskiej wiele majątków, a w ich liczbie i Chiemsee. Gdy w XII w. upadła tam karność zakonna, Konrad I, bp. salzburg., sprowadził 1130 r. do Chiem kanoników regularnych św. Augustyna. Eberhard II, bp salzburg., w rozległej swej djecezji ufundował trzy biskupstwa: w Chiem, Sekau i Lavant. Poszedł on tu za przykładem Gebharda (który, za pozwoleniem Papieża, założył biskupstwo Gurk 1073 r.) i innych swoich poprzedników, którzy do Karyntji i Panonji, zwłaszcza zależnych wówczas od ich jurysdykcji, wysyłali nowo święconych biskupów, aby w ich imieniu sprawowali rządy Kościoła. Były owe trzy biskupstwa (równie jak poprzednio w Gurk), ufundowane kosztem metropolji salzburgskiej, w innym stosunku kanonicznym do metropolji, niż zwykli biskupi djecezalni: biskupi bowiem Chiem, Sekau, Lawantu i Gurku obowiązani byli asystować arcybiskupowi, in pontificalibus et quae sunt ordinis episcopalis, oraz służyć we wszystkich ważniejszych sprawach metropolji i arcybiskupa; arcbp miał prawo ich nominacji, konfirmacji, ordynacji i inwestytury, wprowadzał ich w posiadanie biskupich majątków i odbierał od nich przysięgę wierności. Taka arcybiskupia konfirmacja nadawała już biskupom wszystkie przywileje książęcia państwa. Nieświadomy tego stosunku bp Melchjor z Kadyksu, chciał tego użyć przeciwko Stolicy Apostolskiej na soborze trydenckim (Pallavicini, l. 14 c. 5 n. 5). Na pierwszego biskupa w Chiem wybrał Eberhard przełożonego klasztoru Zell w Pinzgau, Rüdigera, pozyskawszy na synodzie lateraneńskim r. 1215, od papieża Innocentego III, pozwolenie na erekcję w Chiem katedry biskupiej. Nowa djecezja r. 1217 miała 14 parafji, rozciągała się na ośm mil wzdłuż i cztery wszerz; w XIV w. miała już 46 mil kwadr. i zajmowała część Bawarji, Tyrolu i Salzburga. Biskup z Chiem stale przemieszkiwał w Salzburgu i odprawiał służbę Bożą in pontificalibus, tylko podczas nieobecności metropolity, lub wyraźnie proszony oto przez niego, albo kapitułę salzburgską. Tak zastrzegała ordynacja Eberharda z 1218 r. Aby jednak mieli też rezydencję i we własnej djecezji, arbp. Fryderyk IV oddał im na zawsze r. 1446 kościół parafjalny ś. Jana w Leogental. R. 1805 rząd bawarski suprymował to biskupstwo. Legalnie jednak istnieć przestało od czasu konkordatu z r. 1817, skutkiem którego djecezja Chiem weszła w skład arcybpstwa monachijsko-frejsingskiego. Biskupi w Chiem byli po większej części pasterzami odznaczającymi się pobożnością, nauką, lub zdolnościami dyplomatycznemi. Do znakomitszych należą: Ulrych, założyciel wielu szkół (1454—1467); Bertold Pirstinger († 1543), znany ze swego dzieła p. t. Teologia niemiecka (Tewtsche Theologe); Idzi Rehm († 1536), słynący z wielkiej znajomości literatury greckiej; Jan Krzysztof, który oddał wielbn. Bartłomiejowi Holtzhauserowi probostwo ś. Jana w Leogenthal, celem podniesienia duchownego życia w djecezji, gdzie też założony został pierwszy dom stowarzyszenia kommunistów. Cf. Jos. Rauchenbichler, w Deutinger’a Beiträge zur Gesch. d. oberrheinisch. Kirchenprov., München 1850, t. I s. 213.
