Encyklopedja Kościelna/Chleba łamanie
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Tytuł | Encyklopedja Kościelna (tom III) |
| Redaktor | Michał Nowodworski |
| Data wyd. | 1874 |
| Druk | Czerwiński i Spółka |
| Miejsce wyd. | Warszawa |
| Źródło | Skany na Commons |
| Indeks stron | |
Chleba łamanie. Przy ustanowieniu Najśw. Sakramentu Zbawiciel łamał chleb, poczém mówiąc: „bierzcie i jedzcie“ i t. d., tajemniczy pokarm rozdzielił pomiędzy swoich uczniów (Mt. 26, 26). Na wschodzie bowiem chleb wypieka się płaski, cienki, nie kraje się więc, lecz łamie. Przykład Zbawiciela wiernie przechowują wszystkie liturgje chrześcjańskie, cała nawet ofiara eucharystyczna w apostolskich już czasach nazywała się łamaniem chleba, fractio panis (Dz. Ap. 2, 42. 46. 20, 7. 1 Kor. 10, 16). Pontyfikat rzymski łamanie zalicza do głównych czynności mszalnych i stawia je w jednym szeregu obok konsekracji i komunji (De ordinat. presbyteri); niektórzy nawet istotę ofiary chcieli upatrywać w łamaniu chleba (ob. u Franc. Suarez, De sacrament. p. 1 qu. 83 a. 1 disp. 75 sect. 2). Oprócz zewnętrznego swego, przygotowawczego znaczenia do komunji, ma jeszcze łamanie chleba we Mszy znaczenie wyższe, a mianowicie przedstawia albo rany, jakie Zbawiciel na swojém św. ciele poniósł, albo téż uważaném być może za symbol jego gwałtownej śmierci. Znaczenie to jest tém głębsze i bliższe, że ofiara Zbawiciela na krzyżu od ofiary we Mszy św. różni się tylko co do swego sposobu, ale bynajmniej nie co do istoty (ob. Msza). W greckich liturgjach św. Bazylego i Chryzostoma, przy łamaniu prosfory (a raczej tej części prosfory, która się nazywa świętym Barankiem i służy do komunji duchowieństwa i ludu) odmawiają się słowa: „Baranek Boży jest łamany i dzielony; łamany a jednak niepodzielony; zawsze pożywany a nigdy niepożyty, uświęca wszystkich, którzy z niego biorą.“ Goar, p. 65. Podług naszego rytu, hostja dzieli się na 3 części, jak chcą jedni, ze względu na Trójcę Św., której dziełem jest odkupienie i której uwielbienie jest ostatecznym ofiary celem; podług innych znów, 3 części hostji odnoszą się do 3 wielkich tajemnic: Męki, Zmartwychwstania i Wniebowstąpienia J. Chrystusa; Amalarjusz widzi w takim podziale przypomnienie wieczerzy św. z dwoma uczniami w Emmaus, gdzie chléb Zbawiciel na 3 części podzielił. G. Biel w trzech tych częściach upatruje w tém wskazówkę na troisty Kościół: walczący, cierpiący i trjumfujący. Najmniejsza część hostji puszcza się w kielich, czém przedstawia się jedność dwupostaciowego sakramentu, a zarazem zmartwychwstanie Chrystusa. Jak bowiem rozdział Ciała i Krwi w konsekracji jest znakiem gwałtownej śmierci Zbawiciela, tak znowu w połączeniu Ciała i Krwi widzieć należy jego zmartwychwstanie, od chwili którego Ciało i Krew nierozdzielnie z sobą są połączone. Dwie pozostałe części, podług dzisiejszej praktyki, celebrans sam pożywa; początkowo jednak jedna część służyła do komunji kapłana i obecnych, drugą posyłano albo chorym i uwięzionym, albo też innym filjalnym kościołom na znak jedności, albo wreszcie zachowywano do następnej ofiary, aby tym sposobem uwydatnić jedność ofiary, w swém powtarzaniu rozdzielonej przez czas. Z naszą liturgją zgadza się, w troistym podziale hostji, liturgia armeńska; w greckiej hostja dzieli się na 4, w mazarabskiej na 9 części. Grecy mają podwójne łamanie. Łamanie ich, odpowiadające naszemu, tak się dokonywa, aby na każdej części była jedna z czterech cyfr prosfory (IHC. XC. NI. KA. = Jezus Chr. zwycięża). Część IHC wpuszcza się do kielicha, część XC rozdziela się pomiędzy kapłana i djakonów, dwie pozostałe części dzielą się na tyle jeszcze cząstek, ile potrzeba do komunji wiernych. +
+++
+
++
++ Podział ten na 4 części ma widocznie na celu przypomnienie ofiarnej śmierci Chrystusa, skoro kapłan po złamaniu układa te części na dysku (patenie), w cztery na krzyż punkta. Dziewięć części w liturgji mozarabskiej przypomina 9 głównych tajemnic naszego Odkupienia: wcielenie (corporatio), narodzenie, obrzezanie, objawienie (epiphania), mękę, śmierć, zmartwychwstanie, chwałę, królowanie. Na patenie zaś tak się układają, iż 7 stanowią krzyż, a dwie, chwała i królowanie, umieszczają się na boku, u stóp krzyża. Łamanie to odbywa się tu zaraz po odmówieniu wyznania wiary, czém jeszcze lepiej uwydatnia się znaczenie tego dzielenia, jako przypomnienia głównych tajemnic wiary. (Kössing) N.
+++
+
++
++ Podział ten na 4 części ma widocznie na celu przypomnienie ofiarnej śmierci Chrystusa, skoro kapłan po złamaniu układa te części na dysku (patenie), w cztery na krzyż punkta. Dziewięć części w liturgji mozarabskiej przypomina 9 głównych tajemnic naszego Odkupienia: wcielenie (corporatio), narodzenie, obrzezanie, objawienie (epiphania), mękę, śmierć, zmartwychwstanie, chwałę, królowanie. Na patenie zaś tak się układają, iż 7 stanowią krzyż, a dwie, chwała i królowanie, umieszczają się na boku, u stóp krzyża. Łamanie to odbywa się tu zaraz po odmówieniu wyznania wiary, czém jeszcze lepiej uwydatnia się znaczenie tego dzielenia, jako przypomnienia głównych tajemnic wiary. (Kössing) N.