Encyklopedja Kościelna/Cochlaeus Jan

	<<< Dane tekstu >>>
Tytuł	Encyklopedja Kościelna (tom III)
Redaktor	Michał Nowodworski
Data wyd.	1874
Druk	Czerwiński i Spółka
Miejsce wyd.	Warszawa
Źródło	Skany na Commons
	Indeks stron

›››

Cochlaeus Jan, właściwie Dobeneck, zwyczajem XVI w. przybrał sobie powyższe nazwisko; ur. 1503 r. we wsi Wendelstein pod Norymbergą. Od pierwszej młodości oddał się studjom naukowym, później został proboszczem przy kościele P. Marji w Frankfurcie nad Menem. W skutek powstania chłopów zmuszony był schronić się do Moguncji, gdzie otrzymał beneficjum przy kościele św. Wiktora. Książe saski Jerzy powołał go (1529) do Miśnji (Meissen), gdzie C. pozostał do 1539. Po śmierci Jerzego, protestanci wzięli górę w Miśnji, i Cochlaeus, znany ze swego wstrętu do Lutra, razem z Witzel’em zniewolony był opuścić miasto. Umarł kanonikiem w Wrocławiu 10 Stycz. 1552. R. 1521 C. udał się do Moguncji, celem stoczenia dysputy z Lutrem, który wszakże, pod pozorem że C. na życie jego nastawał, w oznaczonym czasie nie przybył, i z tego powodu napisał paszkwil: Przeciwko C. zbrojnemu mężowi (Wider den gewappneten Mann Cochläum). C. odpowiedział mu: Adversus cucullatum monitorem. R. 1526 na sejmie w Regensburgu bronił dóbr kościelnych; 1530 na sejmie w Augsburgu należał do redaktorów refutacji t. n. augsburskiego wyznania wiary. R. 1546 na sejmie w Regensburgu dysputował z Bucerem. C. napisał mnóstwo polemicznych rozpraw przeciwko Lutrowi, Melanchtonowi, Zwingljuszowi, Kalwinowi, Konradowi Cordatus, Musculusowi, Andrzejowi Osiander, Henrykowi Bullinger i innym. Ważniejsze jego dzieła: 1) Historia hussitarum, Medjolan, 1549; 2) De actis et scriptis Lutheri, 1549; 3) Speculum circa Missam; 4) De vita Theodorici regis Ostrogothorum, Ingolst. 1544; 5) Concilium cardinalium, 1538; 6), De emendanda Ecclesia, 1539; Lutherus septiceps ubique sibi contrarius, 1549. Pisał oprócz tego pomniejsze, pomiędzy 1527 i 1528 r. rozprawy, jak np. dowody z Pisma św., że Chrystus nie jest Bogiem, że czarta słuchać potrzeba i t. p., dla wykazania, że dowolnemi cytacjami z Pisma św. wszystkiego dowodzić można, i jak fałszywą jest zasada protestancka, iż w rzeczach wiary wszystko, oprócz Pisma Św., odrzucić należy. C. swoją działalność pisarską skierował więcej ku zbijaniu błędów swego czasu, aniżeli ku ugruntowaniu prawdy; polemika jego wiele traciła na tém, że ją prowadził po łacinie (z małym wyjątkiem), gdy przeciwnicy prawdy zwracali się do ludu jego językiem. Cf. Seckendorf Historia Luther. lib. I § 160; Bezae, Anatomia Cochlaea; Boissard in Vitis 50 virorum doctorum. (Haas). J. N.