Encyklopedja Kościelna/Eustatjusz bp Sebasty
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Tytuł | Encyklopedja Kościelna (tom V) |
| Redaktor | Michał Nowodworski |
| Data wyd. | 1874 |
| Druk | Czerwiński i Spółka |
| Miejsce wyd. | Warszawa |
| Źródło | Skany na Commons |
| Indeks stron | |
2. Eustatjusz bp Sebasty (w Armenji), syn Euialjusza, bpa Cezarei kapadockiej. Kapłanem będąc w tejże Cezarei, ubiorem wyróżniał się od innych duchownych, za co go ojciec wykluczył z grona wiernych (Sozomen IV 24; Socrat. II 43). Sozomen podaje (III 14), że go uważano za głównego rozkrzewiciela życia zakonnego w Armenji, Paflagonji i Poncie. Rzeczywiście też, jak świadczy ś. Bazyli W. (Epist. 233 n. 3), E. skłaniał się do tegoż życia. Żył z początku w przyjaźni z ś. Bazylim, lecz później tenże ś. doktor, widząc dziwactwa E’a, zerwał z nim (S. Basil. ep. 226; cf. 251). Jakiego rodzaju były te dziwactwa, powiemy niżej. Dla nich prawdopodobnie i ojciec wyłączył E’a z grona wiernych; później wyklął go sobór neocezarejski w Poncie, za jakieś nadużycia (Socr. II 43; Sozom. IV 24). E. należał do partji pół-arjańskiej (cf. S. Epiphan. Haeres. 75 c. l. 2) i był bpem w Sebascie przed r. 359. Około tegoż czasu dopuścił się jakiegoś krzywoprzysięstwa, którego mu dowiedziono na synodzie w Antjochji (r. 358? Sozom. IV 24). R. 359 znów został oskarżony na synodzie seleuckim w Izaurji, zapewne o to, że pomimo kilkukrotnych przeciw sobie wyroków, zajmował stolicę biskupią. Synod seleucki wyklął go i znów złożył z bpstwa (Socr. II 39, 40); miejsce jego zajął Melecjusz (ob.). Po synodzie, E. wydelegowany przez bpów, którzy podobnie jak on czuli się pokrzywdzonymi, udał się do Konstpola, dla bronienia swej sprawy: tu skłonił cesarza do wypędzenia Aecjusza, chciał to samo uczynić Eudoksjuszowi, lecz nie mógł (Theodoret. Hist. II 25, 27); następnie przystał do Macedonjusza (Socrat. II 45) i, zdaje się, że wrócił do Sebasty, gdy Melecjusz przeniósł się na inną stolicę. Na przedstawienie bpów wschodnich, Damazy Pap. wyklął (ok. 374 r.) E’a za błędy macedonjańskie. Oprócz semiarjanizmu i macedonjanizmu, E. nauczał innych błędów, pochodzących z przesadzonej surowości ascetycznej. Błędy te i ich skutki wylicza w swym liście synod gangreński (w Paflagonii ok. r. 380), króry przeciw nim ustanowił 20 kanonów (ap. Mansi, Concil. II 1095..; ap. Hefele, Conciliengesch. § 94). Zwolennicy E’a (eustatjanie) potępiali małżeństwo i tylko bezżennym czynili nadzieję zbawienia; za czém poszło rozwiązanie wielu małżeństw i rozpasanie obyczajów; nabożeństwa odprawiali swoje własne, zwłaszcza jeśli wierni zbierali się na modlitwę w domach, których właściciele byli żonatymi, i jeśli kapłan był żonatym; wszyscy odróżniali się ubiorem jakimś zakonnym: niewiasty nosiły ubiór męzki, utrzymując, że tym sposobem otrzymują łaskę sprawiedliwości; niektóre obcinały sobie włosy pod pozorem nabożeństwa[1]; eustatjanie nazywali się świętymi i przyznawali sobie prawo do wszelkich pierwocin (niby dziesięcin), składanych kościołowi; pościli w niedziele, a innemi postami gardzili; niektórzy zabraniali wcale mięsa; odrzucali nabożeństwa (synaxeis) na cześć śś. męczenników; bogaczom odmawiali zbawienia, jeśliby nie porzucili wszystkiego, co mają. „Oprócz tego, dodaje wspomniany list synodu gangreńskiego, nauczają eustatjanie wiele innych rzeczy, nie opartych na żadnej rozumnej podstawie; nie zgadzają się nawet między sobą, a każdy z nich naucza, co mu się podoba. Synod ich potępia, ogłasza za odłączonych od Kościoła i oświadcza, że dotąd nie będą do jedności przywróconymi, dopóki się nie nawrócą i błędów swych nie potępią“. Samego też E’a synod gangr. potępił już to za błędy, jakich nauczał (wylicza je także Socrates II 43; Sozomen III 14), już za wiele innych wykroczeń przeciw ustawom kościelnym (cf. Sozom. IV 24). Według Sozomena (III 14), E. miał się poddać wyrokom tego synodu, porzucić swój ubiór i inne niodorzeczności. Według niektórych (ob. Vita S. Basilii M. c. 5 n. 4, w Opp. S. Basil. ed Garnerius etc. t. III), większą część powyższych błędów przypisać należy nie samemu E’wi, lecz jego uczniom. Zdaje się, że sekta E’a wkrótce po synodzie gangr. ustała. Temuż E’wi przypisywane były Constitutiones monasticae ad cœnobitas et solitarios (Sozomen II 13), należące do Ascetica ś. Bazylego W. X. W. K.
- ↑ Z powodu tej praktyki, synod gangreński (can. 17) stanowi: „Jeżeli niewiasta pod pozorem ascetyzmu obcina sobie włosy, które Bóg jej dał, aby jej przypominały zależność, a tem samem zapomina o swej zależności, niech będzie przeklętą“. Porównawszy ten kanon z błędami E’a, widać, że niewiasty u eustatjanów obcinały sobie włosy dla okazania, że się nie uznają zależnemi od mężów. Dla tego także nosiły ubiór męzki.